SỐ: 247 - tác giả ĐÕ TRỌNG PHỤNG

SỨC MẠNH NƯỚC ĐẠI PHÁP

Trích tiểu thuyết “Thủ lĩnh N’Trang Lơng”

của Đỗ Trọng Phụng

       

Có đến vài trăm nông phu mặt mày lem luốc, ốm nheo nhách như người làng ma, đóng khố, mình trần thùi lụi bị bắt đi xâu, tập trung giữa sân đồn Pu Sơ Ra.

Ông người Pháp cao to lồ lộ, da trắng từ chân đến mặt, hai mắt xanh lè, mũi dài thò lõ như ống điếu già làng, đứng nghiêm trên bục gỗ dưới chân cột cờ ba sọc.

Trước mặt ông, hai hàng ghế xếp toàn súng là súng: to, nhỏ, ngắn, dài đủ các loại, cùng với đống lựu đạn lổn nhổn gắn mỏ như mỏ con vịt.

Đầu giờ sáng, lúc mấy thằng lính kêu phu khiêng súng đạn, Lơng nghe chúng kháo nhau về những thứ giết người mới đưa từ bên Tây sang. “Thuốc nổ này, lựu đạn này, súng này, đại pháo này….giết chết nhiều người lắm. Giết chết cả bon làng. Giết chết cả Cao nguyên luôn.”

Nghe chúng bàn tán, Lơng sùng máu lên mặt:

“Khai phá văn minh chi mà xài toàn thứ đồ giết người?”

Phía sau cột cờ, đám lính Khố Xanh: người Cao Miên, Êđê quần áo nai nịt, vai đeo súng Mút cơ tông nòng đen, báng đỏ, lưỡi lê tuốt trần, xếp ba hàng, lố nhố như tượng nhà mồ.

Đứng đầu tốp lính là tên quan Một người Pháp mặt bủng sữa, râu quai nón đỏ lòm, lởm khởm như lông heo rừng, ngang lưng thắt dây đai to cài lựu đạn và những viên đạn vàng chóe xếp sít sịt, bồng súng Mút cơ tông, mặt hoằm hoằm nhìn thẳng.

Sáng Cao nguyên Đồng Cỏ lồng lộng gió, bầu trời xanh không gợn mây. Lá cờ ba sọc được thể tung bay, phô trương sức mạnh quyền uy nước Đại Pháp ở quá xa, nơi những bước chân trần lũ dân xứ Mọi khó bước tới!

Ông người Pháp vẫn hùng dũng, hiên ngang dưới cờ không nói; lá cờ reo vui phần phật nói hộ ông nhiều điều về lòng ham muốn của mẫu quốc, và những cái ông đưa ra trộ lũ dân đen.

Bộ trang phục ông mặc, những thứ ông đeo trên người, cả con người ông, chứng tỏ sức mạnh đó, đều lạ huơ lạ hoắc với lũ dân xứ Mọi từ lúc bợ sinh, mẹ đẻ chỉ biết rừng núi và đồng cỏ.

Cái quần soọc ổng mặc chớm gối màu vàng, túi trước, túi sau, rộng thùng thình đến khó coi.

“Làm vậy để làm gì kìa? Bắt gà, bắt chó à?”- Lơng nghĩ. “Giống người ở đâu kỳ quặc vậy ta?”

Áo cũng vậy? Ngó bộ ngang phè phè! Cổ bẻ nữa chớ, sao lại boặt ra hai bên bờ vai, phơi ngực đỏ như ức gà chọi.

Ối giàng! Ngực hắn có lông, lồm xồm như lông chó rừng vàng khè, ngó mà phát gớm, càng ngó Lơng càng ghét hung. Có nỏ trong tay, chàng cho hắn một phát. Chỉ một phát thôi! “Phựt!” Mũi tên bay veo, găm phập vào chòm lông ác quỉ kia. Hắn bật ngửa, rống lên, máu ồng ộc như con trâu bị thọc giáo trong lễ ăn trâu.

Nghĩ vậy thôi, bụng Lơng sướng run rồi.

“Được rồi! Có lúc tao cho mày ăn tên thuốc độc! Mũi tên nhọn sắc  dành cho mày! Chớ có vênh mặt, huếnh hoáng lo đòn đó. Đừng giỡn chơi nơi xứ rừng sâu núi thẳm nghe con!”

Lơng thầm vái giàng phù hộ chàng có ngày cho hắn về làng ma.

Căm ghét trong lòng, càng nung nấu ý chí giết hắn mỗi lúc một cao. Nhìn bộ dạng hắn, từ cái áo đến cái quần là Lơng muốn nổi điên rồi! Hai túi trước ngực, hai túi to trước vạt khó coi quá trời trời! Cái thắt lưng bàn bạt, khóa đồng vàng chóe trước bụng, với những bao da đằng trước, đằng sau bó sát thân hình cao lớn đẫy đà; dây đăng ten vắt chéo vai, lủng lẳng khẩu súng lục ngang bắp vế như dọa nạt!

Nhìn mấy thứ đồ giết người, với bộ mặt sói chồn kia là nỗi căm thù chất chứa từ bụng dâng đầy ngực, uất lên tận cổ, khiến Lơng chỉ muốn băm thôi, băm nát đầu mới nguôi cơn giận.

“Hắn rõ là thằng Mọi! Trông cách ăn mặc, dáng đứng đủ là mọi rồi! Hắn mọi vậy, mà lại kêu dân mình là Mọi?”

Vậy mà cái miệng hắn lúc nào cũng leo lẻo như con chim vẹt:

“Nước Đại Pháp đến khai phá văn minh cho dân xứ Mọi!”

“Đứa nào Mọi? Khai phá văn minh theo lối gì vậy? Ở đẩu đâu đâu đến cướp rừng, cướp đất người ta, giết dân ta, có mọi không?”

Ngẫm việc hắn làm mấy mùa rẫy là Lơng muốn cho hắn nhát dao, lôi xác ra rừng làm mồi cho hổ dữ.

Hắn vẫn đứng lầm lì phía sau những khẩu súng đen ngòm chĩa xuống đám nông phu.

- “Khiếp chưa? Chúng mày sợ chưa?!”- Hắn đưa mắt nhìn lũ dân khốn khổ dúm dụm trước mặt, một lần nữa kiểm tra sức chịu đựng lũ dân đen. Bất chợt, hắn rút súng chĩa lên trời bóp cò.

- Pằng! Pằng! Pằng!- Ba tiếng nổ chát chúa đinh tai khiến đám dân phu xanh mặt, run bần bật, túm tụm vào nhau, cúi mặt, ôm đầu, có người són  nước ra khố!

Không gian khét lẹt mùi thuốc súng.

Lơng không hề sợ!

- “Mình vô đây để biết chúng mà. Ngó tận mắt chúng mạnh cỡ nào?”-  Chàng đứng trân trân nhìn thằng mọi Pháp!- “Nó định làm chi hà?”- Lơng nghĩ lung lắm! 

Mùi thuốc súng chưa kịp tan, hắn huơ huơ khẩu súng trong tay, dằn từng tiếng:

- Lũ Mọi nghe đây! Nghe ta nói đây! Ta là Hăng ri mét. Tay trái hắn vỗ vỗ vào ngực. Giọng hắn lơ lớ đến khó nghe: Hăng ri mét, hiểu chưa? Phái bộ của nước Đại Pháp đến khai phá văn minh cho lũ Mọi rừng. Nghe lời ta. Làm việc cho ta. Đi xâu cho ta. Đóng thuế cho ta, được đối xử tử tế - Hắn dừng lại, rít lên như hổ gầm: Đứa nào không nghe, ta bắn nát đầu.

- Pằng! Pằng!- Lơng thấy ánh chớp tóe ra ở đầu nòng. Khẩu súng rung lên.

Lũ dân phu giật mình dúm dụm, người nhắm mắt, người bịt tai, im ro như bầy nhím gặp thú dữ cuộn tròn tho lo.

Mặt Lơng nóng phừng phừng, kiến bò râm ran khắp người, nhưng chàng vẫn để mắt xem hắn giở trò gì?

Hăng ri mét nói:

- Ta cho bọn bay nghỉ một ngày. Nghỉ một ngày xem sức mạnh nước Đại Pháp - Hắn quay lại hỏi: Xi mông đâu rồi?

Tên quan Một người Pháp đứng đầu tốp lính Khố Xanh, nghe gọi tên tức thì xốc khẩu Mút cơ tông, chạy lên trước mặt Hăng ri mét đánh chân cái rộp, giơ tay phải ngang vành mũ chào mào, chào theo kiểu nhà binh.

Hăng ri mét giơ tay chào lại. Mặt hắn lạnh như đá cuội đêm đông:

- Làm đi?

- Rõ!- Hắn quay ngoắt sang bên, chạy lên phía trước mấy bước,  dừng lại, làm động tác cúi khom, đặt tay trái xuống đất, hạ mình nằm nghiêng, đưa khẩu súng tì lên tay trái, áp má phải vào báng súng hướng ra phía con trâu vừa được hai tên lính Khố Xanh người Cao Miên cột ở gốc cây rừng phía trước cổng đồn. Hắn quay lại nói to cho lũ dân phu nghe:

- Cái tên bắn chết một người. Viên đạn bắn lủng ba bốn người. To khỏe cỡ trâu rừng, voi rừng cũng chết ngắc - Hắn giơ viên đạn vàng chóe lên cười: Viên đạn nhỏ lắm. Nhỏ vậy, mạnh hơn phép Giàng hà!

Hắn cười toe toét, nhìn lũ dân phu cái nhìn dễ ghét.

- “Hắn dọa đấy!”- Lơng nghĩ.

Bất chợt: “Đoàng!” Tiếng nổ xé trời, âm thanh vọng xa đập vào vách núi. Con trâu mộng đang ngó nghiêng lơ đãng, đủng đỉnh nhai lại cỏ, bị trúng đạn bất ngờ lăn đùng giãy giụa, hộc lên khồng khộc.

Xi mông khoát tay hô bọn lính. Bọn chúng tản ra, lùa lũ dân ra phía cổng, nơi con trâu nằm thoi thóp trên vũng máu.

- Chúng bắt mình xem tận mắt đấy!- Bợ Leng nói nhỏ vào tai Lơng - Chúng làm vậy để người này nói vô tai người kia.

Lơng thấy nắm cỏ nhão nhẹt, lẫn máu từ miệng con trâu ậc ậc trào ra, cùng với dòng máu đỏ tươi phụt phọt ra từ cổ. Con trâu quật quã một hồi, lật bên này bên kia, rồi chết hẳn.

- “Bọn mọi Pháp coi dân Cao nguyên mình như con trâu. Chúng cho sống, phải làm nô lệ. Mình không chịu làm tôi tớ, chúng cho chết rục!”- Lơng nói nhỏ với bợ Leng.

Những ngày đi xâu, chàng quá rõ. Chúng cho ăn ít, bắt làm việc tối ngày: chặt cây, mở đường, xây đồn bốt…

- Chúng có phải bợ mẹ mình đâu, mà bắt mình làm quần quật ba, bốn tháng trời? Làm vậy, thời gian đâu làm ruộng rẫy?

- Đừng nói? Để mắt xem chúng làm - Bợ Leng nói lại.

Mấy hôm rồi, Leng (người em kết nghĩa của Lơng) bị đau nặng. Đau ốm chúng cũng không cho nghỉ. Đã vậy, thằng cai còn đánh đập. Hắn kêu Leng giả đò. Giả đò cái thằng bợ nó. Người ốm nhách, mặt xanh dợt, tay chân run lập cập còn kêu giả đò. Bộ chúng không có mắt? Hết chịu nổi, Leng nhờ người kêu ông già lên làm xâu thay, hắn mới cho về.

Bợ Leng già rồi. Ông già nhất trong đám nông phu, mình khô đét như cây que, vậy mà hắn không tha.

- Ê thằng già này. Không làm, trốn việc. Bộ muốn chết hả?- Tên cai người Êđê vừa nói, vừa đập bợ Leng mấy gậy.

Lơng căm thù thằng cai đó. Nó ra rừng, Lơng nhấn nước chết chìm luôn.

Mấy thằng lính Khố Xanh, thằng đứng, thằng ngồi bên con trâu trầm trồ về sức công phá của viên đạn. Chúng chỉ chỉ trỏ trỏ, (ý muốn lũ dân phu biết sức giết chóc của viên đạn như thế nào?)

Lơng cũng muốn biết điều đó. Muốn chọi lại lũ mọi Pháp, không biết chúng, không được. Chàng thấy lỗ găm viên đạn quá mạnh. Không biết nó làm bằng thứ quái quỉ chi mà mạnh ghê gớm vậy?

Chàng khát khao có được những thứ đó.

“Giá lũ làng mình làm được thứ đó! Giá mà Giàng cho mình khẩu súng kia?”

Trời đất! Chúng như thần linh thiệt rồi. Viên đạn xuyên vào đỉnh đầu, giữa hai mắt con trâu, qua cần cổ, xuống dưới bụng, nổ tanh bành ruột gan, xổ ra một đống nong nóng, hăng nồng mùi cỏ.

Lơng thấy, người Pháp có sức mạnh ghê gớm thiệt. So với mình: chúng như thần; còn mình, như con sâu, cái kiến, chúng diệt cái một.

- Đừng sợ! Sợ thì không làm chi nên chuyện - Bợ Leng luôn khuyên Lơng điều này.

Ông đang nuôi chí lớn cho chàng.

Lũ bạn bè nông phu của Lơng được trận khiếp vía, không dám cựa quậy.

“Mình phải có cái chi mạnh hơn thế. Phải mạnh hơn, mới thắng nổi Pháp. Hai người đánh nhau, kẻ mạnh hơn sẽ thắng. Người yếu, muốn thắng kẻ mạnh, phải có mưu kế cao hơn. Mưu kế cao, mới quật đổ nó”- Ý nghĩ ấy lởn vởn trong đầu Lơng.

Chàng ngồi sát con trâu. Chính tay chàng dựng đầu con trâu dậy, thọc ngón tay tận nơi viên đạn vô.

Tay Lơng có máu.

Một ý nghĩ phẫn uất trào dâng.

Lơng xót xa, muốn chửi vào mặt mấy thằng khai hóa văn minh. Chàng muốn thí mạng với chúng.

Biết tính Lơng, bợ Leng kè kè kèm sát chàng. Ngó bộ dạng Lơng, ông biết bụng nó đang có lửa. Chàng muốn  liều chết với chúng.

Ông xiết chặt tay Lơng, thì thào:

- Chớ làm bậy hư việc lớn!- Nắm tay Lơng, lòng ông nặng trĩu căm hờn.

Đàn trâu bò ngoài trảng cỏ nghe tiếng nổ, hốt hoảng tung vó chạy như bay, bụi mù mịt cuồn cuộn, ngoằn ngoèo trên đồi cỏ.

Có người trong đám dân phu sợ quá hét ré lên, rồi im bặt.

Xi mông nói:

- Mũi tên bắn được gần, mắt người nhìn thấy, tránh được. Súng của ta bắn rất xa, rất nhanh, mắt người không nhìn thấy. Không nhìn thấy, không tránh được - Vừa nói, hắn vừa lên đạn lách cách: “Đoàng! Đoàng!” Hai phát nổ liền chát chúa.

Có tiếng la hét:

- Bớ Giàng! Bớ Giàng!..

Mấy người mặt tím tái, lăn đùng, ngả ngửa, giãy đành đạch như trúng đạn. 

Xi mông đứng lên, khoát tay ra lệnh cho bọn lính Khố Xanh. Chúng dùng báng súng, lưỡi lê lùa đám dân ra bãi cỏ.

Hắn đưa khẩu Mút cơ tông cho tên lính người Cao Miên, bợ cây súng máy gắn càng, quay lại cười toe toét, giơ trái lựu đạn lên:

- Trái này nổ, chết nhiều người lắm - Hắn vuốt vuốt vào nòng khẩu súng, cười đểu: Đây là súng máy. Súng máy giết được hàng chục, hàng trăm người có cung nỏ, giáo mác.

Lơng ngó cái mặt hắn mỗi lúc một đểu hung, đểu hết chỗ nói.

Hắn lom khom, chạy lò cò theo sau bầy trâu bò, thấp thoáng qua lùm cỏ, bụi cây lúp xúp.

Lơng thấy hắn giỏi như thần, việc chi cũng biết, cái chi cũng làm ngon lành.

- Người mình mà giỏi hung như hắn thì quá ngon!- Lơng nói nhỏ với bợ Leng.

Bợ nói:

- Giỏi hung mà không tốt, giết người càng hung.

Lơng thấy bợ nói trúng phóc. Chàng quay lại nói với bợ:

- Thằng này ác hơn chó sói.

Bợ ra hiệu cho Lơng để mắt xem Xi mông làm. Gương mặt ông lộ rõ nỗi buồn đau đớn và căm giận.

Lũ trâu bò hốt hoảng một lát, rồi dừng lại nghển cổ, hít hít đánh hơi. Hết mùi lạ, lại chúi đầu gặm cỏ, không hề hay biết nguy hiểm đang rình rập phía sau. Hắn rón rén theo sau bầy gia súc.

Chợt Xi mông dừng lại, kẹp súng vào đùi, rút lựu đạn, đưa lên miệng cắn cái chi, rồi ném vào giữa bầy trâu bò.

- “Đoàng! Đoàng!” Hai tiếng nổ dữ dội. Cột khói bốc lên, đất đá, cát bụi tung tóe, cùng những miếng thịt, khúc ruột văng lên vắt lủng lẳng trên cây.

Lũ dân phu nhẩy xuống lòng khe, ép sát đất, nín thở.

Cát bụi phả vào mặt Lơng rát rạt. Chàng thấy miệng con bò ngáp ngáp mấy cái, máu phun như vòi nước, ruột và máu văng tung tóe bên gốc cây, ngọn cỏ. Vài con khác, trúng lựu đạn xổ ruột, banh bụng, rống lên ò ò.

Lơng kéo bợ Leng núp vào gốc cây to.

- Đoàng!- Lại tiếng nổ lớn rung chuyển trời đất. Mảnh lựu đạn bay xoe xóe trên đầu, văng lạt xạt bên mình.

Ịch một tiếng, chàng ngoảnh lại phía sau. Trời đất à! Cái cẳng bò rơi sát chân Lơng lột hết da, xương gân trắng hếu. Lát sau, máu tươi rơm rớm, ri rỉ, chuyển dần sang màu đen sậm.

Gần đó, một con trâu bị thương nặng, rống lên khộc khộc, khàn khàn! Nó là con trâu đực, sừng dài bốn gang, hai chân trước khụy xuống, cố gượng đứng lên, xông tới tìm kiếm kẻ thù.

Bợ Leng lồm cồm bò dậy, con trâu ngỡ đối thủ, nó xộc thẳng, định xốc ông cú húc cuối cùng bằng cặp sừng nhọn hoắt.

Nhanh như sóc, Lơng ôm ghì chân sau con vật, dùng hết sức quật ngang. Bị mất thăng bằng, cú húc của nó chệch hướng, lại bị Lơng ghì giữ chân, con vật húc trượt vào gốc cây bên cạnh, lao xuống rãnh sâu giãy giãy, rống lên mấy tiếng ằng ặc, tuyệt vọng.

Lơng thấy ngực nó phòi ra miếng to, đỏ tươi như nước cà chua, phập phồng. Nó bị banh ngực, lòi phổi ra ngoài, con tim đập thoi thóp, thoi thóp, rồi ngưng bặt.

Con trâu khỏe vậy, bị banh phổi, phơi tim, không cách nào chịu nổi.

Những con trâu bò còn sống sót thất thần, chạy thục mạng.

Xi mông đứng lên, kẹp súng máy vào lách, hắn nghiến răng xiết cò, lia mũi súng vào bầy trâu bò xả đạn.

- Pằng pằng pằng!..

Lơng nghe tiếng súng nổ liên hồi một lát rồi lại dừng.

Hết băng. Hắn dừng lại nạp băng khác.

Lơng thấy hắn làm quá nhanh; nhanh đến mức những con vật bị chết, không biết, những con bị thương cũng không hề hay biết chuyện gì đang xẩy ra; nếu là người, cũng không biết mình chết, chỉ khi thấy đau đớn, mới biết mình bị thương.

Lửa khạc ra đầu nòng, cùng với chùm âm thanh chát chúa nối nhau:

- Pằng pằng pằng pằng!..- Khẩu súng máy gặc gặc trong tay hắn.

Đạn bay chiu chíu trên đầu, xẹt xẹt, chéo đùng dưới đất.

Đất bị cày xới bật tung. Những cành cây đứt tiện bay vù vù, lá cây rơi lả tả. Cỏ cây gãy gục, xơ xác.  

Lũ trâu bò không biết chạy đường nào, nhẩy loạn xạ, con trúng đạn nhào lên phía trước, bật ngửa, quơ quơ chân lên trời, con tung vó ngã vật sang bên, rống lên, quẫy đạp. Những con sống sót nhẩy đại, đạp lên nhau tháo thân.

Chúng chạy xa, mỗi lúc một xa, nhỏ dần trên đồng cỏ.

Xi mông giơ ống nhòm lên, lẩm nhẩm tính toán, rồi hắn quay lại. Lơng thấy hắn chạy lại gốc cây, nơi đặt khẩu súng to, nòng dài vươn cao. Ở đó, có vài tên lính Khố Xanh đứng chờ giúp việc.

Hắn cúi xuống, cầm tay quay, quay quay mấy cái cho nòng súng ngỏng lên. Khẩu súng to bằng bắp vế đàn bà ngóc lên cao, gác nghiêng nghiêng trên hai càng choãi về phía trước.

Hắn nói to như quát:

- Đây là súng pháo. Súng pháo bắn một phát chết cả bon.- Rồi hắn khoát tay, ra hiệu cho mọi người nhìn về phía hắn: Súng này có mắt Giàng! Ở rất xa, mắt người không nhìn thấy, mắt súng vẫn nhìn được. Đầu đạn bay theo đường chim bay, tít trên trời cao. Cao lắm! Con chim bay, nhìn thấy. Đầu đạn bay, không nhìn thấy. Ông giàng cũng không nhìn thấy, không tránh được. Bắn một phát, cháy rụi bon làng. Bắn phát thứ hai, cháy trụi rừng luôn. Đến giàng cũng chết, đừng nói người. Lũ Mọi! Coi đây.

Tiếng hắn tan loãng vào không gian, Lơng nghe tiếng được, tiếng mất.

Lũ dân lại bưng tai, bịt mắt, ôm nhau rên ri rỉ.

Hắn giơ trái đạn to bằng ống lồ ô, đầu nhọn như bắp chuối rừng lên cười đểu. Rồi hắn bỏ trái đạn vào ống súng. Mấy thằng lính đứng bên giúp hắn, đậy nắp khóa nòng.

- “Tong!”

Lơng nghe rõ tiếng u ú bay trên đầu, rất xa, văng vẳng. Kế đó là tiếng nổ lớn, long trời chuyển đất. Chàng thấy đất dưới chân rùng rùng, rùng rùng, kèm theo những tiếng nổ liên hồi như sấm sét rền vang.

Chàng ngửa mặt nhìn trời, xem thứ quỉ quái chi mà dữ dằn vậy. Trời đất à! Thấy chi đâu? Không nhìn thấy mà cứ bay cheo chéo, nổ liên hồi mới lạ!

Lơng ngạc nhiên, lúc thằng Xi mông giơ viên đạn lên, rõ là không có cánh. Không cánh, mà lại bay u ú, ù ù trên trời. Bay nhanh đến mức mắt mình không nhìn thấy thì đã nghe tiếng ục uỳnh, ục uỳnh.

“Bộ chúng có phép giàng?”

Chàng lắng tai, căng mắt xem có nhìn thấy gì? Trời đất, thứ chi của hắn cũng bay thiệt nhanh, nhanh hơn mũi tên của mình. Mà thứ nào cũng nổ được, tiếng nổ thiệt hung, nghe đinh đầu, nhức óc.

- “Chúng là giàng thiệt rồi! Mình phải biết nó!”- Bợ Leng nói với chàng nhiều lắm. “Không biết nó tránh sao được? Không tránh được, mình chết trước nó. Chết trước nó là mình thua nó! Thua nó, thì dân Cao nguyên mình làm trâu ngựa cho nó tiếp sang đời con, đời cháu.”

- “Phải tìm cách không thua!”- Lơng nghĩ. 

         Giờ thì chàng nghe rõ những tiếng nổ:

-Tong…chéo chéo…Ùynh…Oàng!Tong…chéo chéo…Ùynh…Oàng!  

Những tiếng nổ tới tấp từng nhịp, nối nhau ú ú, xè xè, xẹt xẹt, xé trời. Tiếng nổ gần đinh tai, nhức óc, tiếng nổ xa nghe đánh ịch ình, rung chuyển.

Lúc đầu, Lơng thấy tai mình ù ù xè xè. Một cục ráy tai to bằng đầu ngón tay em bé rớt ra ngoài, chàng có cảm giác như tai mình vừa được mở cửa, tiếng gió rừng ù ù mỗi lúc một to. Những tiếng nổ xa nghe: ịch ình, ịch ình…Mặt đất rung rung từng hồi nối tiếp không dứt. Lơng nằm, bụng cũng rung; đứng, chân cũng rùng rùng; quị gối, cả người rung lên bần bật. Tiếng rung động từ lòng đất rất sâu, sâu thăm thẳm xa xăm không nhìn thấy, chạy tới  mình rất nhanh giống phép giàng.

- Chưa thấy thứ quỉ quái này bao giờ - Lơng nói với bợ Leng. Chính chàng cũng có cảm giác sờ sợ vô hình, không ít lần nhắm nghiền mắt lại. Nhắm mắt, rồi lại giật mình, mở mắt. Lơng nhìn sang bên, nhìn trước, nhìn sau, đám bạn bè nông phu lẩn đâu mất tiêu. Những kẻ liều mạng, ngồi dựa gốc cây ôm mặt khóc rưng rức như con nít. 

Chợt Lơng giật mình, đứng bật dậy.

“Mình là người M’Nông Cao nguyên mà. Bọn mọi Pháp nhìn thấy mình sợ nó là không được!”

Chàng nhìn những cột khói bốc cao mù mịt mà thương rừng núi quê mình.

Khói bụi cuồn cuộn từng đụn, từng đụn bay lên, lan tỏa trùm trên đồng cỏ, cánh rừng.

Đồng cháy. 

Rừng cháy.

Ngọn lửa ngùn ngụt mỗi lúc một cao.

Những tiếng nổ lốp bốp của tre nứa, lồ ô bị lửa ăn lem lẻm.

Đám cháy lan rộng, mỗi lúc một xa.

Lơng nghĩ: “Nay cháy rừng. Mai cháy nhà, chết người!” Người mình không đường chạy rồi. Phải đánh nó thôi. Nó đánh mình, sao không đánh lại? 

Trước mắt Lơng, đồng cỏ xanh bao la phủ khói đen xịt.

Thú dữ, thú lành, chim sóc im bặt, không dám hó hé. Chúng ngơ ngác, rồi hoảng loạn chốn chạy, bởi chưa từng thấy giàng Ác quỉ nào lại gầm thét dữ dội, động rừng, vang núi như thế bao giờ.

Lũ dân phu mặt xanh, mặt vàng, hồn vía lên mây, rúc đầu vào bụi cây, chổng đít ra ngoài, kêu khóc thảm thiết.

Lòng Lơng rát xé như xát muối, trĩu nặng căm thù. 

Chàng quay lại nhìn mặt lũ mọi Pháp: “Trời đất! Cái mặt nó hung hiểm làm sao?” 

“Được rồi! Giáo mác tao cũng chơi. Có bao nhiêu, chơi bấy nhiêu.- Chàng thầm nguyền: Ta thề chết xanh rừng, quyết không cúi đầu trước bầy lang sói!”

Ý nghĩ ấy nung nấu trong lòng, chàng giấu kín không cho ba thằng mọi Pháp biết!