SỐ: 249 - tác giả HOÀNG BÍCH HÀ

BÁC HỒ NÓI VÀ VIẾT

          Sinh thời Bác Hồ của chúng ta sống “Một đời thanh bạch chẳng vàng son” và vô cùng thanh cao. Bác không những bình dị trong cuộc sống mà còn giản dị trong văn phong, cách nói ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ.

          Đồng chí Trường Chinh nhận xét: “Hồ Chủ tịch nói tiếng nói của dân tộc, của nhân dân Việt Nam. Nhiều từ ngữ dân gian được Bác đưa vào ngôn ngữ của mình rất tự nhiên, hợp lý, sáng tạo… Người còn làm giàu thêm cho kho tàng ngôn ngữ dân tộc bằng nhiều từ mới, từ rút ngắn như: Vùng trời, giặc đói, giặc dốt… Sự phong phú trong cách thể hiện của Bác Hồ khi nói và viết làm chúng ta nhận ra những đặc trưng trong cách nói, cách viết Hồ Chí Minh”. Bác Hồ của chúng ta nói và viết cho rất nhiều đối tượng khác nhau, nhưng nhiều nhất vẫn là cho đông đảo các tầng lớp nhân dân với dân tộc, tôn giáo, có trình độ hiểu biết khác nhau. Với mỗi đối tượng cụ thể và trong những điều kiện, hoàn cảnh cụ thể, Bác Hồ đều tìm ra những cách nói, cách viết phù hợp, mà không lặp đi lại khiến cho người nghe dễ hiểu và nhớ rất lâu. Điều chúng ta khâm phục đó là Bác nói và viết rất giản dị, mộc mạc, như ca dao, tục ngữ đã quen thuộc với người dân. Đặc biệt là những khi Bác nói, hay viết cho đồng bào chưa có điều kiện học nhiều chữ, Bác không dùng bất cứ một từ ngữ khó hiểu nào. Mỗi bài nói, bài viết của Bác đều bắt nguồn từ thực tế cuộc sống với những con số, những sự kiện đã được xem xét, kiểm tra, chọn lọc một cách chu đáo. Khi viết, khi nói, bao giờ Bác cũng đem lại cho người đọc, người nghe lượng thông tin có chất lượng cao và chính xác. Chính tính chân thực đã làm nên sức thuyết phục cao đối với người nghe, người đọc. Đối với Bác, tính chân thực là yêu cầu đầu tiên Bác đặt ra đối với những người làm báo, những cán bộ, đảng viên khi nói, khi viết. Bác thường nhắc nhở: “Viết phải đúng sự thật, không được bịa ra… không nên nói ẩu… Chưa điều tra, chưa nghiên cứu, chưa biết rõ, chớ nói chớ viết”. Cách nói, cách viết của Bác ngắn gọn , rõ ràng, có đầu, có đuôi, có nội dung thiết thực, không có lời thừa, chữ thừa. Muốn nói, muốn viết được trong sáng, giản dị, dễ hiểu, theo Bác: “Trước hết phải học cách nói của quần chúng. Phải thực sự học quần chúng để có cách nói, cách viết được quần chúng chấp nhận như những gì của chính họ...”. Trong khi nói và viết, Bác thường đơn giản hoá mọi vấn đề, sự vật; những từ khó hiểu, Bác chuyển sang những từ dễ hiểu. Sự giản dị, trong sáng trong cách nói và cách viết của Bác bắt đầu từ sự hiểu biết thấu đáo bản chất của sự vật, từ sự gắn bó với truyền thống dân tộc trong cuộc sống sinh hoạt đời thường. Để viết và nói được trong sáng giản dị, dễ hiểu, Bác Hồ còn chỉ ra rằng: “Phải chống lại căn bệnh hay nói chữ, ham dùng chữ, bệnh sính dùng chữ nước ngoài…”. Sinh thời Bác Hồ đã căn dặn: “Văn không chỉ là văn. Văn cũng chính là người. Học nói, học viết cũng là từng bước hoàn thiện những phẩm giá của mình”. Bác Hồ mong muốn những người làm báo, những cán bộ cách mạng phải rèn luyện cách nói cách viết sao cho dân dễ hiểu, để dân làm theo.  Bác mong muốn mỗi người dân đều phải được đi học, biết đọc, biết viết, đọc thông viết thạo. Đối với Bác, tiếng Việt là của cải lâu dài và vô cùng quý báu của dân tộc Việt Nam “Chúng ta phải giữ gìn nó, quý trọng nó, làm cho nó phát triển ngày càng rộng khắp”. Học viết học nói cũng không chỉ giới hạn trong đội ngũ cán bộ tuyên truyền, trong đội ngũ những người cầm bút mà cũng là điều cần thiết đối với mọi người, từ các em học sinh còn đang ngồi trên ghế nhà trường. Đối với nhà báo theo Bác: “Trước hết cần xác định rõ chủ đề đối tượng, mục đích của việc nói và viết từ đó mới có thể tìm cách nói, cách viết cho phù hợp nhất với chủ đề, với đối tượng để chuyển tải được mục đích đề ra”. Tại Đại hội Hội Nhà báo Việt Nam lần thứ hai, tại Hội nghị tuyên truyền miền núi (1958), cũng như trong nhiều bài nói chuyện, bài viết khác, Bác nhấn mạnh: “Nói, viết cái gì? Nói, viết như thế nào? cách thể hiện tốt nhất làm cho nội dung nói và viết đúng với chủ đề, đúng đối tượng và đạt được mục đích của việc nói và viết”.

          Bác của chúng ta nay đã đi xa, nhưng đạo đức tư tưởng của Người luôn là kim chỉ nam cho mọi hoạt động của chúng ta trong quá trình học tập, phấn đấu và rèn luyện. Mỗi lời nói của Bác là bài học vô cùng quý giá cho mỗi cán bộ đảng viên và những người làm báo.