SỐ: 250 - tác giả NGUYỄN THỊ ÁNH HUYỀN

     

   

BÀI HỌC CỦA BÁC HỒ

DÀNH CHO NHÀ BÁO

Báo chí có vai trò vô cùng quan trọng trong công tác truyền thông chính sách, pháp luật đến quần chúng nhân dân. Đây là sự tương tác hai chiều, vừa là công cụ phổ biến chính sách, đường lối, pháp luật của Đảng – Nhà nước, vừa là nơi truyền tải ý kiến, nguyện vọng của mọi tầng lớp nhân dân. Nhà báo là cầu nối giữa hai phía, đòi hỏi phải có đầy đủ mọi phẩm chất và năng lực cần thiết mới có thể đảm nhận và hoàn thành tốt công việc của mình. Trong hai cuộc chiến tranh bảo vệ đất nước, báo chí cách mạng Việt Nam đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình. Sau đại thắng mùa xuân năm 1975, báo chí Việt Nam đảm nhận vai trò mới trong công cuộc tái thiết và từng bước xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa. Thực hiện công cuộc đổi mới đất nước từ năm 1986 với xu hướng hội nhập toàn diện, trên phạm vi khu vực và thế giới, báo chí Việt Nam tiếp tục hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ quan trọng của mình. Đạt được thành quả ấy là nhờ các nhà báo đã thấm nhuần và luôn áp dụng bài học của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào thực tiễn xã hội mới.

Yêu cầu đầu tiên đối với một nhà báo là phải thật sự chín chắn trong cách nhìn nhận và diễn đạt vấn đề. Một vấn đề rất đơn giản nhưng nếu nhà báo không có chiều sâu trong cách đánh giá và diễn đạt không khéo sẽ không mang lại hiệu quả thông tin cần thiết. Ngược lại còn có thể gây hiểu nhầm rất tai hại… Vào vụ lúa chiêm năm 1954, sau khi về thăm bà con nông dân tỉnh Hưng Yên, nhiều tờ báo đã đồng loạt viết bài về sự kiện này. Sau khi đọc bài trên báo, Bác gọi một phóng viên và dạy rằng: “Chú Quang à? Bác đã đọc bài của chú trên báo. Viết thế là được. Nhưng Bác hỏi chú, trong bài mấy lần chú nhắc đi nhắc lại chuyện Hồ Chủ tịch đi bộ giữa cánh đồng. Vậy ra từ trước tới nay, Bác Hồ toàn đi xe, chưa từng lội bộ bao giờ à? Bác Hồ đi bộ, thì có cái gì mà viết lắm thế?. Qua lời Bác dạy, chúng ta thấy việc nhấn mạnh một thông tin nào đó là cần thiết nhưng phải cân nhắc kỹ càng đến lịch sử, bản chất của nó và hiệu quả thực tế của biện pháp này như thế nào.

Bất kỳ một thông tin nào, dù là nhỏ nhất thì cũng phải chính xác, toàn diện và kịp thời. Nhưng mới dừng lại ở đấy thì chưa đủ. Để phát huy hết vai trò của mình và đạt hiệu quả giao tiếp cao nhất, báo chí còn phải hay, phải đẹp…“Chú là nhà báo. Vậy năm mới, Bác chúc chú viết báo cho đúng, cho hay, có nhiều người đọc”. Nói về điều này, tại Đại hội lần thứ hai Hội nhà báo Việt Nam tháng 04 năm 1959, Bác khuyên: “Chớ viết khô khan quá. Phải viết cho văn chương. Vì ngày trước khác, người đọc báo chí chỉ muốn biết sự thật. Còn bây giờ khác, sinh hoạt đã cao hơn, người ta thấy hay, thấy lạ, thấy văn chương thì mới thích đọc”.

Muốn làm được điều này không phải là dễ, nhưng biết cách làm và kiên trì học tập rèn luyện thì sẽ được. Năm 1954, mấy anh em nhà báo ở chiến khu Việt Bắc, ngoài công việc chính còn tranh thủ tăng gia, chọn mấy cây cải to nhất, ngon nhất mang biếu Bác. Bác rất vui và hỏi vì sao các chú trồng được rau to thế? Sau khi nghe trình bày, Bác nói: “Các chú làm báo cũng như trồng rau, phải chọn chỗ đất nào tốt nhất trồng rau cho cây rau mau to. Các chú làm báo cũng phải chọn đề tài, chọn vấn đề tức là chọn chỗ, chọn việc, làm sao cho phát triển như cây rau, mới thành công”. Muốn đạt kết quả cao, nhà báo phải biết sở trường của mình là viết về mảng nào, sau khi phát hiện ra sở trường của mình rồi phải luyện tập đều đặn như việc tưới rau vậy. Rau ngừng tưới sẽ chết, nhà báo mà nghỉ viết tay nghề và kỹ năng sẽ giảm sút.

Vai trò của báo chí nói chung và nhà báo nói riêng là bảo vệ chân lý. Vậy chân lý là gì? Bác giải thích rằng: “Chế độ ta là chế độ dân chủ, tư tưởng phải được tự do. Đối với một vấn đề, mọi người bày tỏ ý kiến của mình, góp phần tìm ra chân lý. Khi mọi người đã phát biểu ý kiến, đã tìm thấy chân lý, lúc đó, quyền tự do tư tưởng hóa ra quyền tự do phục tùng chân lý. Chân lý là cái gì có lợi cho Tổ quốc, cho nhân dân. Cái gì trái với lợi ích của Tổ quốc, của nhân dân tức là không phải chân lý”. Rõ ràng, báo chí phải phục vụ và chỉ phục vụ cho lợi ích của nhân dân, của đất nước. Cái gì có lợi cho nhân dân, cho Tổ quốc thì dù có phải nhảy vào biển lửa, đối mặt với cái chết, nhà báo cũng phải làm cho bằng được. Ngược lại, cái gì không có lợi thì tuyệt đối không được làm. Trước khi đã chọn công việc này, nhà báo phải xác định mục tiêu của mình là vì nhân dân, vì đất nước, loại bỏ tuyệt đối những tư lợi cá nhân. Muốn vậy, nhà báo “Phải có lập trường chính trị vững chắc. Chính trị phải làm chủ. Đường lối chính trị đúng thì những việc khác mới đúng được. Cho nên, các báo chí của ta đều phải có đường lối chính trị đúng”.

Công việc của một nhà báo rất quan trọng và vinh quang nhưng cũng đầy hiểm nguy, gian khổ nếu nhà báo không có đầy đủ những phẩm chất cần thiết. “Đối với những người viết báo chúng ta, cái bút là vũ khí sắc bén, bài báo là tờ hịch cách mạng”. “Cán bộ báo chí cũng là chiến sỹ cách mạng, cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén”, “ngòi bút của các bạn cũng là những vũ khí sắc bén trong sự nghiệp phò chính trừ tà”, “cho nên phải có tính chất quần chúng và tinh thần chiến đấu”. Nắm giữ vũ khí sắc bén này đòi hỏi nhà báo phải có tài năng, tâm huyết, lòng dũng cảm, đức hi sinh, tinh thần chiến đấu. Đối tượng và mục đích cuối cùng là quần chúng nhân dân nên nhà báo phải đặc biệt chú ý đến tính đại chúng của những bài báo.

Báo chí Việt Nam nói chung, nhà báo nói riêng còn phải: “Làm tốt công tác thông tin đối ngoại, giúp cho cộng đồng quốc tế, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài có thông tin kịp thời, đúng đắn về tình hình đất nước, tranh thủ sự đồng tình của nhân dân ta”. Đồng thời, “không ngừng nâng cao chất lượng chính trị, văn hóa, khoa học công nghệ, nghề nghiệp, từng bước hiện đại hóa”. Như vậy, báo chí Việt Nam có vai trò vô cùng quan trọng trên mọi mặt: Đời sống, văn hóa, giáo dục, chính trị, quân sự và đối ngoại… “Cho nên, làm báo phải hết sức cẩn thận về hình thức, về nội dung, về cách viết”.

Những lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với báo chí Việt Nam nói chung và nhà báo nói riêng đã trải qua thực tiễn đấu tranh bảo vệ Tổ quốc, xây dựng chủ nghĩa xã hội và đổi mới - hội nhập với thế giới gần một thế kỷ qua vẫn còn nguyên những giá trị quan trọng của nó. Đây là một tài sản lớn và quý giá của báo chí Việt Nam. Với khoảng 2000 bài báo và các tác phẩm ở nhiều thể loại được ký bằng 174 bút danh khác nhau mà Bác đã để lại là những tác phẩm lý luận, là kim chỉ nam cho mọi chính sách, hành động, công việc của Đảng, Nhà nước, nhân dân ta, đặc biệt là với báo chí Cách mạng Việt Nam.