SỐ 259 - Văn học nước ngoài

Nikolai Vasilievich Gogol là nhà văn Ukraina quốc tịch Nga. Ông sinh ngày 31 tháng 3 năm 1809 tại Sorochyntsi, Nga.

Ông viết nhiều thể loại: Kịch, truyện ngắn và tiểu thuyết. Tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là “Những linh hồn chết”, được xem là tiểu thuyết hiện đại đầu tiên của văn học Nga.

Ba nhân vật vĩ đại nhất của văn học Nga thế kỷ 19 từng định đoạt sự phát triển tinh thần của nhân dân trong thế kỷ 19 và 20 là Gogol, Fyodor Mikhailovich Dostoevsky, Lev Nikolayevich Tolstoy – họ không chỉ là những nhà văn lớn của nước Nga, của nhân loại, mà còn là những nhà tư tưởng lớn của nước Nga.

Vào những ngày cuối đời, ông bị một căn bệnh kỳ lạ ở mũi và phải dùng đỉa để chữa bệnh cho mình. Ông đã phải chịu đựng sự đau đớn vì kiểu chữa bệnh đó cho đến lúc chết.

Ông mất ngày 04 tháng 3 năm 1852 tại Moksva. Mộ phần của ông tại nghĩa trang Novodevichy, Moskva. (Wikipedia).

Dưới đây là truyện ngắn “A May Evening”, dịch theo bản tiếng Anh của “Etext.Lib.Virginia”.

CHIỀU CHẠNG VẠNG THÁNG NĂM

                                           

Có những âm thanh vui vẻ ở làng, và lời một bài ca êm ngân, như tiếng suối, vang trên con đường duy nhất của làng. Đó là giờ mà các chàng trai cô gái, sau một ngày lao động vất vả, gặp nhau lúc chạng vạng để bày tỏ cảm xúc của họ bằng giai điệu, dù là vui tươi, nhưng không bao giờ không có dấu vết của nỗi buồn. Ánh hoàng hôn đang ôm lấy bầu trời xanh, và đang chuyển mọi vật có thể trông thấy được thành một thứ gì đó mơ hồ, mờ nhạt, và âm u. Màu chiều đang trở thành đêm, và dù vậy chuỗi bài hát vẫn tiếp tục không dừng.

Đàn ghi ta trong tay, người con trai cả của trưởng làng lén rời khỏi đồng bạn, đi thẳng đến một ngôi nhà thấp thoáng sau một rặng cây anh đào đang nở hoa màu hồng. Trong khi đi, chàng trai đánh vài nốt nhạc và bước đi theo điệu nhạc. Khi chàng đến trước ngôi nhà, chàng dừng lại và lại nâng đàn lên hát một bản nhạc tình nhẹ nhàng và êm dịu:

“Ngày đang dần tàn, trời đêm về gần,

Đến với anh, nào đến với anh người yêu dấu ơi”.

“Chẳng có ích gì”, chàng trai Cô-dắc lầm bầm khi hát xong bản nhạc, khi ấy chàng đang đứng gần cửa sổ. “Người mình yêu đang ngủ. Hahn! Hahn! (1). Hanna đang ngủ, hay không muốn khuôn mặt xinh đẹp của em phơi ra giá lạnh? Hay em không muốn ra ngoài vì sợ bị thấy mình gặp gỡ nhau. Nhưng đâu có gì để sợ. Đêm ấm áp, chẳng có ai gần đây. Và nếu như có người nào đến, anh sẽ giấu em trong đôi tay anh, chẳng ai thấy em đâu. Và nếu gió thổi lạnh, anh sẽ ép em vào ngực anh, sưởi ấm em bằng những nụ hôn, lấy mũ của anh che cho đôi bàn chân bé nhỏ của em. Xin em nhìn ra ngoài một chút thôi: Đưa tay em ra ngoài cửa sổ để anh có thể chạm vào những ngón tay hồng của em”.

“Không, em không ngủ!” chàng đam mê nói tiếp, sau khi thất vọng đợi câu trả lời. “Em đang chê cười anh. À, hãy cười đi nếu cười làm em vui. Tạm biệt!”.

Chàng quay đi, mũ đẩy ngược phía sau, và vẫn ôm đàn nhẹ nhàng, chàng đi được vài bước. Ngay lúc ấy tay nắm cửa bằng gỗ động đậy, cửa mở với một tiếng rít, và một cô gái tuổi mười bảy xuất hiện nơi ngạch cửa, vẫn nắm tay nắm cửa, nàng nhìn quanh dò xét. Mắt nàng sáng trong đêm tối như hai vì sao nhỏ, nhưng chàng trai Cô-dắc không nhìn thấy được màu hồng e thẹn trên đôi má của nàng.

“Anh thật là kiên nhẫn!”, nàng thì thào. “Chắc anh sắp giận! Sao anh lại đến khi có khá nhiều người gần đây? Em sợ lắm”.

“Đừng lo, em yêu, lại gần anh đi”, chàng đáp. Chàng để cây ghi ta sang một bên rồi ngồi xuống bậc cửa. “Em biết không một giờ không gặp em là cả một thử thách lớn đối với anh”.

“Anh biết em đang nghĩ gì không?”, cô gái nhìn chàng trầm tư nói. “Em đang nghĩ là…có điều gì đó làm em nghĩ rằng trong tương lai mình không thể thường gặp nhau thường được. Em nghĩ những người ở đây là không tốt. Các cô gái thì hay ghen, và về phần các chàng trai… Mẹ em cũng đã bắt đầu canh chừng em khuya hơn. Trước khi đến đây em vui vẻ giữa những người lạ”. Một vẻ buồn thoáng hiện trên mặt nàng.

“Chỉ mới ở hai tháng ngắn ngủi trong ngôi làng chôn nhau cắt rún của em, mà em đã buồn rồi! Có lẽ là em chán nó và… chán anh?”.

“Ồ không đâu, em đâu có chán anh”, nàng trả lời với một nụ cười. “Em yêu anh, anh chàng da ngăm Cô-dắc của em! Em yêu anh vì màu mắt nâu của anh, và khi mắt anh nhìn mắt em, tâm hồn em xao xuyến, em cảm thấy hạnh phúc và vui mừng. Em thích anh chơi đàn ghi ta, thích ngắm anh đi trên đường. Ôi, em thích lắm”.

“Em Hahn của anh!”, chàng trai Cô-dắc gọi, trong niềm đam mê, chàng hôn cô gái và kéo nàng lại sát bên chàng.

“Khoan đã, Leoko! Thế là đủ rồi. Nào, nói cho em biết là anh đã nói chuyện với cha em chưa?”

“Cái gì!”, chàng hỏi như thể bừng tỉnh từ một giấc mơ. “Nói chuyện với cha của em! Vâng, anh đã nói là anh muốn cưới… muốn có em làm vợ anh. Vâng, anh đã nói với ông”.

Mấy tiếng “Anh đã nói” dường như miễn cưỡng phát ra từ đôi môi anh và gần như buồn thảm.

“Rồi sao?”

“Em có thể làm gì được với ông? Ông già giả bộ điếc. Ông ấy không thèm nghe, và cứ mắng anh vì chơi bời với bọn trai. Nhưng anh không nghĩ đến điều đó, Hahn à. Là người Cô-dắc, anh sẽ buộc ông phục tùng ý chí của anh trước khi anh hành động”.

“Anh chỉ cần nói một lời, Leoko. Chuyện sẽ như anh muốn. Chính em biết như vậy. Vào lúc khác có thể em sẽ không nghe anh. Nhưng bây giờ thì mặc kệ, em không thể nào không làm theo lời anh bảo”.

“Hãy nhìn! Hãy nhìn!”, nàng tiếp tục, đầu nàng tựa trên vai chàng và mắt nàng nhìn lên bầu trời ấm áp. “Nhìn kìa! Xa trên đó là những vì sao lấp lánh: một, hai, ba, bốn, năm. Không phải đó là những thiên thần đang mở những ô cửa sổ những ngôi nhà nhỏ của họ và nhìn xuống chúng ta đó sao? Không phải thế sao, anh Leoko? Họ đang nhìn mình trên mặt đất này có phải không? Điều gì sẽ xảy ra nếu như con người có cánh và có thể bay lên đó! Nhưng không một cây nào của chúng ta vươn tới tận trời. Dù vậy, người ta nói có một xứ sở ở đó có một cây mà những nhánh trên cùng của nó đụng tới trời, và vào ngày Lễ Thăng thiên, Thượng đế sẽ theo cây đó mà xuống trần thế”.

“Không đâu, Hahn! Thượng đế có một cái thang dài nối trời với đất. Vào Lễ Thăng thiên, những thiên thần sẽ thả thang này, và ngay khi Thượng đế đặt chân người lên bậc thang đầu tiên, mọi linh hồn xấu xa sẽ bay đi và rơi thẳng xuống địa ngục. Đó là lý do tại sao vào ngày của Người, không có những linh hồn xấu trên mặt đất”.

“Nước gợn sóng nhẹ làm sao… giống như một em bé trong nôi”, Hanna nói trong khi chỉ cái hồ gần đó, hồ được vây quanh bởi hàng liễu rũ có những nhánh cây buồn bã chạm mặt nước.

Trên một ngọn đồi gần đó là một rừng thông, có một ngôi nhà gỗ mà cửa chớp đóng kín, mái phủ rêu, những khung cửa sổ bị những cây táo che khuất phần nào, những cây thông đen thả bóng lên nó tạo cho nó một vẻ huyền bí.

“Em nhớ như thể chuyện là một giấc mơ”, Hanna tiếp tục, mắt nàng vẫn nhìn Leoko, “rằng lâu, lâu rồi, khi em còn rất, rất nhỏ và sống cùng với mẹ, em thường nghe những câu chuyện dễ sợ về ngôi nhà đó. Em chắc là anh Leoko biết hết những câu chuyện đó”.

“Thôi đi em! Đừng bận tâm tới những chuyện các ông, bà già nói. Nếu anh kể cho em, em sẽ sợ và sẽ không ngủ được”.

“Ồ không, nói đi kể cho em nghe, chàng trai ngoan!”, nàng nói, hai tay nàng choàng qua cổ chàng, áp má nàng vào má chàng. “Anh không yêu em, em biết anh không yêu em, anh chỉ giả bộ. Em chắc là anh có người khác. Anh phải kể cho em nghe về ngôi nhà cổ. Em sẽ không sợ, và sẽ ngủ như thường. Nhưng nếu anh không kể, em sẽ không ngủ chút nào, em sẽ suy nghĩ, suy nghĩ suốt đêm. Kể cho em nghe đi, Leoko!”.

“Người ta nói đúng: Mọi người phụ nữ đều bị chế ngự bởi sự tò mò kỳ lạ. Thì nghe này. Lâu lắm rồi có một ông già sống trong ngôi nhà ấy, ông chỉ có một người con gái độc nhất. Nàng đẹp, mặt nàng trắng như tuyết… giống như khuôn mặt em. Cha của nàng góa vợ, đang tìm một người vợ kế. “Cha có còn thương con như bây giờ khi cha lại lập gia đình không, cha?”, người con gái hỏi ông. Ông trả lời: “Vẫn sẽ, con gái ạ, cha sẽ thương con nhiều hơn bao giờ hết, và vẫn cho con bông tai và các đồ trang sức như cha đã luôn làm thế”.

“Ông già lấy vợ và đưa về nhà bà vợ trẻ của ông. Bà là một người đẹp, có làn da hồng hào và đôi mắt đen to, nhưng bà ném ánh nhìn độc ác vào cô con riêng của chồng làm cô gái sợ chết điếng, ngoài ra bà mẹ kế không nói một lời nào với cô suốt cả ngày. Khi đêm về, người cha và bà vợ đi ngủ, cô gái nhốt mình trong phòng nàng, cảm thấy buồn và khóc. Một lúc sau đó, khi tình cờ nhìn quanh, nàng phát hiện ra có một con mèo đen có ánh mắt dữ dội đang bò về phía nàng. Lông của nó toàn là lửa, và móng của nó bấu lên sàn thì như là sắt. Trong nỗi kinh hoàng cô gái nhảy tót lên một chiếc ghế, con mèo bám theo nàng. Nàng phóng vào giường, con mèo phóng theo và bay lên cổ họng nàng bắt đầu làm nàng ngạt thở.

Để đuổi con vật, cùng với một tiếng la, nàng ném nó lên nền nhà, nhưng sau đó nó lại bò đến phía nàng, đôi mắt hoang dại của nó sáng bừng cơn giận. Quá hoảng sợ, nàng chụp lấy thanh kiếm của cha nàng, thanh kiếm đang treo trên tường, và chỉ với một nhát kiếm nàng cắt đứt chân trái của con mèo, ngay lúc đó con mèo biến mất.

“Suốt ngày hôm sau và hôm sau nữa, bà vợ trẻ cứ ở trong phòng của bà. Vào ngày thứ ba khi bà ra ngoài, bàn tay trái của bà đã được băng bó, cánh tay đặt trong băng đeo. Lúc ấy cô gái biết mẹ kế của cô là một mụ phù thủy, và biết rằng cô đã cắt đứt bàn tay trái của bà.

Vào ngày thứ tư ông già bảo cô gái đi lấy củi, lấy nước, và cọ sàn nhà, như thể nàng là một con hầu hay là một người nông dân tầm thường. Vào ngày thứ năm ông đuổi nàng ra khỏi nhà, mà chẳng cho nàng giày để mang và bánh mì để ăn. Cô gái tội nghiệp không thể chịu đựng thêm được nữa, và hai tay ôm lấy mặt, nàng khóc vì đau khổ.

“Cha đã hại con gái của cha, cha ơi!”, nàng kêu lên. “Bà phù thủy đã phát thần chú chế ngự cha, và hủy hoại linh hồn cha. Cầu Chúa tha thứ cho cha. Về phần con, Người không muốn con sống thêm nữa trên cõi đời này”.

“Và xem kìa!”, Leoko nói, tay chỉ về phía ngôi nhà. “Em có thấy cái bờ cao đó không? À, từ chỗ bờ cao đó nàng gieo mình xuống hồ, và từ đó nàng không còn trên cõi đời này nữa. Hanna, đó là những gì các người già kể, ngoài ra họ kể khá nhiều chuyện. Người chủ hiện nay muốn bán ngôi nhà, và người ta nói về việc chuyển nó thành một nhà ủ bia. Nhưng anh nghe có nhiều giọng nói. Bọn con trai con gái đang trở về nhà. Tạm biệt em yêu, đừng bận tâm về những gì bà cụ kể. Anh cho rằng chuyện đó hoàn toàn vô nghĩa”.

Rồi sau khi ôm nàng và hôn nàng, chàng đi.

“Tạm biệt anh, Leoko”, Hanna đáp lại, mắt nàng vẫn đăm đăm nhìn rừng thông tối.

Trong khi nàng nhìn, một quả cầu lửa bừng bừng chầm chậm lăn từ bóng tối, và dường như làm chói lọi cả đất trời. Hồ nước sáng lên với một cơn mưa ánh sáng lấp lánh, và rừng thông trên đồi bắt đầu nổi lên trên màn trời xanh thẫm.

Khi nhóm người vui vẻ đã đi qua, giọng nói của họ chìm trong khoảng cách xa, mọi âm thanh đã tắt, đêm lặng lẽ buông màn xuống trên trái đất, và Hanna, sau cái nhìn tiếc nuối kéo dài về hướng người yêu của nàng đi, nàng trở vào nhà, đóng và cài chốt cửa.

                                                                   VÕ HOÀNG MINH dịch

                                                                 

______________

Hahn: Tên thân mật để gọi Hannah.