SỐ XUÂN GIÁP NGỌ - 2014 - tác giả HỮU CHỈNH

 Tác giả HỮU CHỈNH

Caûm xuaân Giaùp Ngoï

Vaãn bieát laø quy luaät ñaát trôøi

Muøa xuaân ñeán traøn treà söùc soáng

Nghe naùo nöùc ñaïi ngaøn soâi ñoäng

Seâ reâ poác cuoän traøo aâm thanh.

Ñaát toûa höông ngaùt caû trôøi xanh

Chuøm caø pheâ long lanh chuoãi ngoïc

Röøng cao su baät choài xanh loäc

Nhòp chieâng naøo lay ñoäng khoâng gian.

Trong mieân man, mieân man, mieân man

Giöõa vöôøn xuaân laïc vaøo tieân caûnh

Daân tin Ñaûng – Coäi nguoàn söùc maïnh

Ñaûng vì Daân vöôn nhöõng taàm cao!

SỐ XUÂN GIÁP NGỌ - 2014 - tác giả VÂN TRANG

Tác giả VÂN TRANG

NHÔÙ TEÁT QUEÂ

Taûn vaên

Nhöõng ngaøy cuoái cuøng cuûa naêm Quyù Tî ñang ñaàn troâi veà cuoái. Trôøi Buoân Ma Thuoät trong xanh, gioù töøng côn loàng loän traøn veà vaën veïo, uoán cong caùc ngoïn caây coå thuï, tuoát caû nhöõng chieác laù coøn xanh bieác neùm xuoáng maët ñöôøng. Nhöõng côn gioù döõ daèn höôùng ñoâng - baéc traøn vaøo, mang theo söï hanh khoâ, luoàn qua khaép caùc ngoõ ngaùch cuûa thaønh phoá, uøa vaøo töøng caên phoøng. Laïnh. Caùi laïnh giaù nhö tieát trôøi xöù Thanh queâ toâi ngaøy giaùp teát.

Chaùu gaùi ngoaøi queâ vöøa goïi ñieän vaøo thoâng baùo: nhaø ñaõ taùt ao, caù naêm nay nhieàu laém, môøi chuù veà aên teát. Toâi chaïnh loøng nhôù queâ. Theá laø thaám thoaét 37 naêm xa queâ vaøo Taây Nguyeân coâng taùc, theá maø chöa moät laàn ñöôïc trôû veà coá höông aên teát. Ngaøy ñi cha meï ñaàu coøn chöa baïc, ñeán nay caùc cuï ñaõ ruû nhau veà vôùi toå tieân. Coâng vieäc cöù oàn aõ cuoán ñi theo guoàng quay cuûa thôøi gian, ngoaùi ñaàu nhìn laïi ñaõ saép ñeán luùc phaûi nghæ, nhöôøng coâng vieäc cho theá heä keá tieáp. Nhöng ngaøy teát ñeán, xuaân veà loøng khoâng khoûi noân nao nhôù queâ, nhôù moät thôøi trai treû cuøng cha meï vaø em gaùi chuaån bò teát. Nhaø saùu anh chò em, nhöng bao naêm roài chæ coù hai anh em toâi aên teát cuøng boá meï vì caùc anh chò lôùn, ngöôøi vaøo Nam ñaùnh giaëc, ngöôøi leân Haø Giang mang caùi chöõ cho hoïc sinh vuøng cao - naêm naøo reùt ñaäm, hoïc sinh ñöôïc nghæ ñoâng, anh môùi veà. Ñaát nöôùc trong thôøi chieán, nhaø toâi laïi gaàn ga Thò Long, nôi bò bom ñaïn Mó taäp trung ñaùnh phaù, söï soáng vaø caùi cheát caùch nhau trong gang taác; nhöng maáy ngaøy teát caùnh treû chuùng toâi vaãn vui laém. Gaàn teát, caùc gia ñình tranh thuû taùt ao, taùt caû hoá bom baét caù aên teát vaø tröõ laøm thöïc phaåm phoøng giaëc Mó neùm bom trôû laïi.

Toâi vaãn coøn nhôù nhöõng ngaøy aáy, anh em toâi ngoài xem meï laøm thòt caù, röûa saïch roài ñem leân nöôùng. Nhöõng con caù loùc to baèng coå tay toâi ñöôïc meï khöùa nheï ngang thaân ba ñöôøng, laáy laït buoäc cong laïi nhö chöõ U, xeáp leân væ nöôùng laøm baèng maáy que saét nhoû ñan hình maét löôùi. Treân beáp than hoàng, töøng con caù ñöôïc xeáp saùt vaøo nhau. Khi aáy toâi cuõng chæ toø moø nhöng khoâng daùm hoûi vì sao caù loùc (loaïi to baèng caùn dao trôû xuoáng ñöôïc goïi nhö theá, coøn loaïi to hôn moät chuùt ngöôøi queâ toâi goïi caù chuoái), laïi phaûi buoäc cho cong thaân laïi, coøn caù roâ ñoàng ñeå nguyeân con xeáp leân væ nöôùng; rieâng caù dieác, meï laáy caây truùc cheû ñoâi, keïp caù vaøo giöõa môùi döïng beân caïnh beáp. Nhöõng con caù treân væ nöôùng thænh thoaûng nhoû xuoáng than hoàng moät gioït nöôùc vang leân tieáng “xeøo” laøm höông thôm ngaøo ngaït bay leân, anh em toâi hít haø… thoaûi maùi, meï khoâng caám! Caù nöôùng vöøa chín, da caù chæ hôi vaøng moät chuùt laø mang ra xeáp vaøo noài ñaát, raéc theâm moät ít laùt göøng, ñoå nöôùc maém caùy vaøo, ñem ñun nhoû löûa, khoaûng ba möôi phuùt laø ñöôïc. Noài caù ñun chín ñöôïc meï ñaët vaøo moät chieác quang laøm baèng tre, treo leân gaùc beáp ñeå aên trong ba böõa ngaøy teát vaø coù khi aên caû qua thaùng gieâng. Caùi laï laø tuy caù ñeå laâu nhö vaäy maø khoâng bò hö hoûng gì; cho ñeán taän baây giôø toâi vaãn khoâng lyù giaûi noåi vì sao. Coù ngöôøi baûo chaéc taïi kho baèng nöôùc maém caùy!

Nhaéc ñeán nöôùc maém caùy, moät ñaëc saûn cuûa vuøng daân queâ soáng caïnh soâng Thò Long, con soâng coù nöôùc khoâng maën nhöng cuõng khoâng ngoït neân ñöôïc goïi laø nöôùc lôï. Coù leõ vì nöôùc nhö theá neân sinh ra con caùy cuøng hoï vôùi cua ñoàng, nhöng nhoû hôn, thaân chæ to baèng ngoùn chaân caùi laø cuøng, mai gaàn nhö hình vuoâng, coù vieàn maøu ñoû, coøn 8 caùi chaân cuûa noù maøu hoàng hoaëc naâu vaøng, raát nhieàu loâng troâng raát ñaùng sôï. Muøa nöôùc leân ngöôøi ta mang daëm ñi baét, thöôøng moãi buoåi ñi nhö vaäy baét ñöôïc chöøng hai hoaëc ba gioû, moãi gioû naëng khoaûng 5 hoaëc 6kg. Caùy mang veà ñoå ra roå röûa saïch, boû vaøo coái giaõ nhoû, troän theâm ít muoái haït roài ñoå vaøo vaïi laáy vaûi maøn che mieäng, buoäc kín ñeå ruoài nhaëng khoâng vaøo roài ñem phôi naéng, khoaûng moät thaùng laø chín. Khi maém chín, ngöôøi ta ñoå theâm nöôùc muoái ñun soâi ñeå nguoäi, vaét boû baõ coøn laïi nöôùc. Khoaûng moät tieáng sau phaàn nöôùc trong noåi leân, chaét ra laøm nöôùc maém; coøn phaàn ñaëc hôn laéng xuoáng phía döôùi ñöôïc goïi maém caùy, duøng chaám caø muoái hoaëc rau quaû luoäc thì ngon tuyeät. Ba böõa ngaøy teát coù thòt lôïn luoäc chaám maém caùy thì khoâng gì ngon baèng.

Caây caûi maøo gaø queâ toâi, laù coù ñöôøng vieàn xoaên nhö maøo gaø, phía gaân gaàn cuoái taøu laù maøu tím; neáu chaêm soùc toát, caây cao tôùi nöûa meùt, laù to hôn hai baøn tay ngöôøi lôùn xoøe ra; khi naáu canh phaûi choïn laù baùnh teû, duøng dao nhoïn caét töøng laù moät ra khoûi thaân caây, röûa saïch, roïc boû cuoáng laù, thaùi nhoû vöøa phaûi, chôø nöôùc soâi ñeàu môùi boû rau vaøo. Chieàu ba möôi teát, bao giôø nhaø toâi cuõng laøm moùn canh rau caûi ñaëc bieät: meï baét moät con caù chuoái nhoát saün trong vaïi töø maáy hoâm tröôùc, duøng caønh tre xuyeân töø mieäng vaøo buïng roài ñöa vaøo beáp ñoát cho chaùy lôùp vaûy beân ngoaøi. Khi con caù chaùy ñen môùi mang ra ñeå nguoäi, boùc lôùp da chaùy boû ñi ñeå loä thôù thòt traéng ngaàn; gôõ thòt cho vaøo noài canh rau caûi maøo gaø ñang soâi, troän ñeàu, baéc xuoáng boû theâm ít göøng giaõ naùt, theá laø coù noài canh raát tuyeät, vò ñaäm ñaø.

 Moät côn gioù laïnh laïi aøo ñeán, toâi böôùc ra cöûa soå ngaém thaønh phoá ñaõ leân ñeøn. Buoân Ma Thuoät vaãn vaäy, doøng ngöôøi taáp naäp ngöôïc xuoâi duø naêm nay reùt hôn moïi naêm. Beân caùc quaùn caø pheâ vôùi nhöõng boùng ñeøn xanh ñoû nhaáp nhaùy, vaãn ñoâng ngöôøi ngoài nhaâm nhi ñeám ngöôïc thôøi gian. Teát ñeán vaãn coù ngöôøi baän bòu vôùi coâng vieäc thöôøng nhaät, nhöng vaãn coù ngöôøi thanh thaûn ñôïi chôø… Nhöng chaéc chaén trong loøng ai cuõng ñang thaáp thoûm noãi nhôù queâ nhö toâi...

SỐ XUÂN GIÁP NGỌ - tác giả THẠCH QUỲ

Hoa

Naéng röïc vaøng treân luùa

Sen thôm ngaùt maët ñaàm

Nhôù haøng boâng buït ñoû

Nhaø Baùc, ngaøy gheù thaêm

Ñi cuøng anh baïn Myõ

Chuïp loâ aûnh toaøn hoa

Nhöõng hoa cam, hoa böôûi

Nhöõng hoa cau, hoa caø

Muøa hoa boâng buït ñoû

Laäp loøe trong ngoõ queâ

Bao nhieâu laø taám aûnh

Hoàn nhieân vaø say meâ

Mai baïn veà nöôùc Myõ

Taëng ngöôøi yeâu queâ nhaø

Nhöõng boâng hoa giaûn dò

Ñeïp nhö mieàn queâ xa…

5.2013

SỐ XUẬN GIÁP NGỌ - tác giả NGUYỄN LIÊN

Tác giả NGUYỄN LIÊN

VAÃN MONG TRÔÛ LAÏI TRÖÔØNG SA

Buùt kyù

Thoâng tin veà vuï lính Trung Quoác vi phaïm chuû quyeàn bieån ñaûo nöôùc ta, xaûy ra cuoäc chieán taøn khoác taïi ñaûo Gaïc Ma (Tröôøng Sa) caùch ñaây hôn hai möôi naêm laøm caû nöôùc ñau loøng. Anh Tröông Vaên Hieàn laø moät trong soá 9 ngöôøi soáng soùt trôû veà hieän ñang sinh soáng taïi thoân 3 xaõ Hoaø Thaéng, thaønh phoá Buoân Ma Thuoät. Nhöõng ngöôøi lính trôû veà töø Tröôøng Sa nhö anh Hieàn coøn gaëp nhieàu khoù khaên veà söùc khoeû, veà ñôøi soáng.  Hay tin, Ñoaøn thanh nieân Boä Xaây döïng (phía Nam) ñaõ uûng hoä soá tieàn 15 trieäu cuøng vôùi 50 trieäu ñoàng cuûa Coâng ty Ñaïm Phuù Myõ goùp phaàn cho anh xaây döïng ñöôïc ngoâi nhaø thay cho caên nhaø vaùn ñeå ôû. Toâi lieân laïc heïn gaëp anh, laàn thì ñang veà thaêm queâ taän Haø Tónh, khi ñi thaêm ñoàng ñoäi. Saên ñoùn maõi, cuoái cuøng toâi cuõng gaëp ñöôïc anh.

Töø trung taâm thaønh phoá Buoân Ma Thuoät veà xaõ Hoaø Thaéng ñoä chuïc caây soá. Nhaø anh laïi ôû trong ñöôøng heûm khoâng coù teân. Toâi phaûi döïng xe beân leà ñöôøng ngaõ ba vaøo saân bay goïi ñieän. Töø heûm ñi ra, nhìn thaáy toâi vôùi lænh kænh nhöõng tuùi laùp toáp, maùy aûnh treân ngöôøi, khoâng caàn hoûi anh lieàn nôû vôùi toâi nuï cöôøi: “Môøi nhaø baùo ñi theo em!”. Quanh co moät hoài treân con heûm ñaát ñaù traày traät, toâi döøng laïi tröôùc caùi saân coøn ngoån ngang gaïch caùt. Beân trong laø caên nhaø môùi xaây chieàu ngang 5 meùt, chieàu saâu chöøng 4 meùt ñöôïc ngaên ñoâi thaønh phoøng nguû vaø phoøng khaùch. Gian nhaø coøn thoâng thoáng, nhöng döôùi neàn goùc nhaø ñaët chieác ti vi haõng Toshiba vaø moät ñaàu ñóa DVD do Ñoaøn thanh nieân Boä Xaây döïng phía Nam môùi trao taëng khi khaùnh thaønh nhaø. Treân töôøng duy nhaát coù maáy khung hình anh Hieàn chuïp cuøng ñoàng ñoäi khi coøn ôû ñôn vò, taám hình coät moác ghi chuû quyeàn quaàn ñaûo Tröôøng Sa cuûa Vieät Nam, vaø boä quaân phuïc lính haûi quaân treo ôû gaàn ñoù. Cöù theo caùch baøi trí, toâi bieát taâm trí anh luoân gôïi veà quaõng thôøi gian vinh döï ñöôïc goùp phaàn gìn giöõ cöông giôùi bieån ñaûo khu vöïc Tröôøng Sa, cuõng laø nhaéc nhôû anh, nhöõng theá heä ngöôøi Vieät seõ khoâng bao giôø queân ñöôïc söï traùo trôû cuûa keû xaâm laêng, ñoù laø moät toäi aùc caàn ghi nhôù. Gôïi laïi chuyeän bò taøu Trung Quoác taán coâng chieám ñaûo Gaïc Ma xaûy ra naêm 1988, anh boãng oâm ñaàu, traùn hôi chun laïi: “Baây giôø toâi vaãn coøn caêm thuø söï daõ man cuûa chuùng!”.

Naêm 1986, Tröông Vaên Hieàn troøn 18 tuoåi, nhaäp nguõ cuøng soá taân binh queâ höông Haø Tónh ñöôïc bieân cheá vaøo ñôn vò ño ñaïc haûi ñoà, tieåu ñoaøn 6, Boä Tham möu thuoäc Boä Tö leänh Haûi quaân. Sau khi huaán luyeän taïi Haûi Phoøng, ñôn vò anh chuyeån vaøo Quaân caûng Cam Ranh. Tröôùc tình hình haûi phaän Vieät Nam thuoäc khu vöïc Tröôøng Sa dieãn bieán phöùc taïp, cuoái naêm 1987, Trung Quoác ñôn phöông ñöa taøu chieán hoaït ñoäng treân vuøng bieån Tröôøng Sa thuoäc chuû quyeàn bieån ñaûo Vieät Nam. Boä Quoác phoøng nöôùc ta chæ ñaïo Boä Tö leänh Haûi quaân taêng cöôøng khaû naêng baûo veä quaàn ñaûo Tröôøng Sa, cuûng coá, xaây döïng theâm caùc haïng muïc coâng trình chieán ñaáu vaø sinh hoaït cho boä ñoäi.

Hieàn cuøng ñôn vò coâng binh nhaän nhieäm vuï ra xaây döïng ñaûo. Toái ngaøy 11 thaùng 3 naêm 1988, vaøo luùc 20 giôø taøu HQ 604 rôøi Quaân caûng Cam Ranh, chôû treân taøu laø lính coâng binh cuûa Trung ñoaøn 83 vaø löïc löôïng giöõ ñaûo cuûa Löõ ñoaøn 146 ra xaây döïng ñaûo Gaïc Ma, Coâ Lin thuoäc cuïm ñaûo Sinh Toàn, quaàn ñaûo Tröôøng Sa. 2 giôø saùng hoâm sau, Boä Tö leänh Haûi quaân ñieàu theâm taøu HQ 605 taêng cöôøng xaây döïng ñaûo Gaïc Ma, Len Ñao; taøu HQ 505 chuyeån ñeán ñaûo Coâ Lin. Sau hai ngaøy ñeâm vöôït naêm traêm caây soá, hai taøu haûi quaân cuûa ta coù maët taïi ñaûo Gaïc Ma vaøo chieàu toái ngaøy 13 thaùng 3 naêm 1988. Xuoàng vaän taûi nhanh choùng chôû vaät lieäu xaây döïng xuoáng ñaûo. Vöøa luùc aáy coù 3 taøu chieán cuûa Trung Quoác töø ngoaøi xa baét ñaàu reõ soùng aùp saùt ñaûo. Chuùng aùp saùt quanh ñaûo Gaïc Ma nhö vaäy cho ñeán 6 giôø 30 phuùt saùng hoâm sau (14.3), thì thaû xuoàng maùy chôû töøng toáp lính toång coäng chöøng 50 teân tay laêm laêm suùng tieåu lieân AK ñoå boä leân baõi san hoâ thaønh hình voøng cung traøn leân ñaûo Gaïc Ma nhö nhöõng con aùc thuù hung haêng ñoøi giaät côø cuûa ta xuoáng. Caùc chieán só haûi quaân ta ñöùng thaønh voøng troøn quanh laù côø Toå quoác. Sau moät hoài giaèng côø khoâng ñöôïc, teân chæ huy chóa suùng baén vaøo buïng Trung uùy Phöông ñang giöõ côø. Anh Phöông ngaõ xuoáng tay vaãn giöõ chaët laù côø Toå quoác. Luùc aáy Binh nhaát Nguyeãn Vaên Lanh voäi chaïy laïi ñôõ laù côø treân tay Trung uyù Phöông, chaân tung cuù ñaù bay khaåu suùng treân tay teân chæ huy Trung Quoác. Moät teân lính Trung Quoác gaàn ñoù ñaâm löôõi leâ vaøo ngöôøi chieán só Lanh. Anh guïc xuoáng nhöng tay vaãn oâm chaët laù côø Toå quoác vaøo loøng. Töùc thì lính Trung Quoác nhö leân côn ñieân, chuùng ñoàng loaït baén AK xoái xaû vaøo caùc chieán só treân ñaûo. Cuøng luùc ba taøu chieán Trung Quoác ñang ñaäu ngoaøi xa lieàn naõ phaùo vaøo caùc taøu HQ 604, HQ 605, HQ 505 phía ñaûo Gaïc Ma, Coâ Lin, Len Ñao…

Baây giôø nhôù laïi anh Hieàn coøn kinh hoaøng, anh laø moät trong soá 9 ngöôøi rôùt xuoáng bieån soáng soùt nhöng bò phía Trung Quoác baét veà giam taïi Quaûng Ñoâng. Sau ba naêm bò  giam giöõ, cuoái 1991 anh môùi ñöôïc thaû, trôû veà ñôn vò. Naêm 1992 Tröông Vaên Hieàn hoaøn thaønh nghóa vuï ñöôïc ra quaân. Anh rôøi ñaát queâ Höông Kheâ vaøo Ñaék Laék sinh soáng vôùi boá anh luùc aáy ñang coâng taùc ôû ngaønh caàu ñöôøng. Trong traän chieán giöõ ñaûo naêm aáy Tröông Vaên Hieàn bò thöông gaõy söôøn beân phaûi, gaõy tay traùi, nhieàu maûnh ñaïn gaêm vaøo ngöïc, ñeán nay maét traùi môø khoâng nhìn roõ. Moãi khi traùi gioù trôû trôøi, thôøi tieát thay ñoåi, caùc veát thöông treân ngöôøi laïi haønh haï, chaân tay teâ moûi nhö kieán ñoát, ñaàu ñau… nhieàu ñeâm khoâng nguû ñöôïc. Moãi laàn meät moûi nguû thieáp ñi laø kyù öùc ñau buoàn laïi thaûng thoát hieän veà.

Ñeán nay anh Hieàn vaãn chöa ñöôïc laøm thuû tuïc coâng nhaän thöông binh. Thoâi thì so vôùi nhöõng ñoàng ñoäi hieán troïn tuoåi thanh xuaân cuûa mình quyeát giöõ chuû quyeàn bieån ñaûo thì anh vaãn laø ngöôøi may maén. 9 con ngöôøi töø Tröôøng Sa trôû veà nhieàu mieàn queâ khaùc nhau: Thanh Hoaù, Haø Tónh, Quaûng Bình, Quaûng Trò, Quaûng Nam, Ñaø Naüng, Bình Ñònh. Ngöôøi tröôùc ôû ñôn vò ño ñaïc, ngöôøi laø lính coâng binh, ngöôøi canh giöõ ñaûo… baây giôø cuøng chung moät hoaøn caûnh, moãi naêm moät laàn hoï laïi gaëp nhau, chia seû vôùi nhau veà quaù khöù, veà hieän taïi. Anh Hieàn cho bieát ñôït gaàn ñaây nhaát, chín ngöôøi cöïu lính trôû veà töø Tröôøng Sa caùc anh gaëp maët taïi Ñaø Naüng, nôi ñang dieãn ra cuoäc tröng baøy nhöõng taøi lieäu, baûn ñoà töø haøng traêm naêm tröôùc khaúng ñònh Hoaøng Sa, Tröôøng Sa thuoäc chuû quyeàn cuûa Vieät Nam. Theo saùch Phuû bieân taïp luïc cuûa Leâ Quyù Ñoân coù ñeà caäp ñeán vieäc chinh phuïc Hoaøng Sa vaøo thôøi “ñaàu baûn trieàu”, töùc töø khi Chuùa Nguyeãn Hoaøng nhaäm chöùc phöông Nam vaøo cuoái theá kyû 16 ñaàu theá kyû 17 (naêm 1600). Taøi lieäu naêm Minh Meänh thöù 17, Thanh Ñaïo Quang naêm thöù 16, Boä Coâng taâu leân Vua: “Cöông giôùi maët bieån nöôùc ta coù xöù Hoaøng Sa raát laø hieåm yeáu, ñaõ phaûi veõ baûn ñoà maø hình theá noù xa roäng, môùi chæ ñöôïc moät nôi. Haèng naêm neân phaùi ngöôøi ñi doø xeùt cho khaép ñeå thuoäc ñöôøng bieån. Xin töø naêm nay (1834) trôû veà sau moãi khi ñeán haï tuaàn thaùng gieâng choïn Phaùi bieàn binh thuûy quaân vaø Veä giaùm thaønh ñaùp moät chieác thuyeàn oâ nhaèm thöôïng tuaàn thaùng Hai thì ñeán Quaûng Ngaõi baét hai tænh Quaûng Ngaõi, Bình Ñònh thueâ boán chieác thuyeàn cuûa daân, höôùng daãn ra ñuùng xöù Hoaøng Sa… Vua y lôøi taâu, sai suaát ñoäi thuyû quaân Phaïm Höõu Nhaät ñem binh thuyeàn ñi, chuaån bò mang theo 10 baøi goã, moãi baøi daøi 5 thöôùc, roäng 5 taác, daøy 1 taác, ñeán nôi ñoù döïng laøm daáu ghi…”.

Theo taøi lieäu lòch söû ñeå laïi, chuùng ta ñöôïc bieát vaøo naêm 1972 taïi Lieân hieäp quoác,  ñaïi dieän Trung Quoác coù ñeà nghò thöông löôïng vôùi phaùi ñoaøn Vieät Nam Coäng hoaø nhöôïng laïi cho xöù Hoaøng Sa goàm quaàn ñaûo Hoaøng Sa vaø Tröôøng Sa cuûa Vieät Nam nhöng khoâng ñöôïc neân, ñaõ xaûy ra traän haûi chieán ñaãm maùu giöõa haûi quaân Vieät Nam Coäng hoaø choáng laïi haûi quaân Trung Quoác aâm möu chieám ñaûo Hoaøng Sa töø ngaøy 17 ñeán ngaøy 19 thaùng 1 naêm 1974.

*

Anh Tröông Vaên Hieàn coù hai ñöùa con, Tröông Vieát Thoáng laø con trai ñaàu ñang hoïc lôùp 12, coâ con gaùi Tröông Bích Thuyû ñang hoïc lôùp 3. Do vöôùng maéc veà maët naøo ñoù maø nhöõng ngöôøi lính baûo veä ñaûo bò thöông nhö anh chöa ñöôïc xeáp loaïi thöông taät. Nhöng nhaân daân caû nöôùc luoân töï haøo vaø bieát ôn coâng lao, söï hy sinh cuûa caùc anh cho ñaát nöôùc. Hoïc vieän Haûi quaân Nha Trang ñieän leân cho gia ñình anh Hieàn raèng chaùu Thoáng hoïc xong lôùp 12, Hoïc vieän seõ tieáp nhaän chaùu vaøo ñaøo taïo taïi Hoïc vieän Haûi quaân. Boä Xaây döïng phía Nam ñieän leân noùi cho chaùu veà thaønh phoá Hoà Chí Minh hoïc ñaïi hoïc, hoï seõ nuoâi chaùu trong thôøi gian hoïc vaø nhaän chaùu vaøo laøm sau khi toát nghieäp. Toâi hoûi anh Hieàn ñònh cho chaùu ñi hoïc tröôøng naøo? Anh chöa theå traû lôøi bôûi coøn toân troïng söï quyeát ñònh cuûa chaùu. Nhöng nghe gioïng taâm söï cuûa anh, traên trôû vôùi traùch nhieäm cuûa ngöôøi lính giöõ ñaûo coøn dang dôû trong anh, toâi ñaõ ñoaùn ñöôïc söï nghieäp cuûa ñöùa con maø anh mong muoán. Anh noùi vôùi toâi: “Toâi mong coù dòp ñöôïc trôû laïi Tröôøng Sa!”

Giôø ñaây moãi laàn coù chuyeán taøu töø ñaát lieàn ra Tröôøng Sa, qua ñaûo Gaïc Ma, nhöõng ngöôøi treân taøu laïi thaû nhöõng voøng hoa xuoáng bieån caàu mong cho linh hoàn nhöõng chieán só ñaõ hieán troïn tuoåi thanh xuaân cho bieån ñaûo Toå quoác vôùi lôøi caàu nieäm: Nhaân daân caû nöôùc ñôøi ñôøi ghi nhôù coâng ôn cuûa caùc anh!

SỐ XUÂN GIÁP NGỌ - tác giả THAI SAÉC

Tröôøng Sa daøo daït xuaân veà

Tröôøng Sa daøo daït xuaân veà

Ñaûo xa gaàn laém laøng queâ ñaát lieàn

ÔÛ ñaâu cuõng goác Roàng Tieân

Laù xanh maøu naéng caây lieàn boùng hoa

Hieân ngang quaàn ñaûo Tröôøng Sa

Ñöùng canh giöõ bieån trôøi ta yeân bình

Boùng ngöôøi lính treû lung linh

Beân phong ba troå möôùt xanh ñaù gheành

Xuaân veà bieån soùng moâng meânh

Daãu bao bieán hoïa raäp rình gaàn xa

Treân töøng lôùp lôùp phong ba

Vaãn hoàn nhieân voïng tieáng ca lính mình

Xuaân veà raïo röïc ñaù gheành

Baøn chaân ngöôøi lính böôùc nhanh baõi bôø

Veát moøn xoùa laáp hoang sô

Vieát leân quaàn ñaûo vaàn thô anh huøng

Bieån trôøi töông ngoä töông phuøng

Tröôøng Sa haùt giöõa muoân truøng xuaân xanh

Daït daøo giai ñieäu an laønh

Vónh haèng ñieäp khuùc hoøa bình Vieät Nam.

SỐ XUÂN GIÁP NGỌ - 2014 - tác giả HỒNG CHIẾN

VÖÕNG TIN VAØO CON ÑÖÔØNG ÑAÕ CHOÏN

Chuyeân muïc “Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh” xuaát hieän ñeàu ñaën treân Taïp chí Chö Yang Sin ôû taát caû caùc soá trong naêm 2013. Coù soá moät baøi coù soá hai, ba baøi... ñaõ mang ñeán cho baïn ñoïc nhöõng daáu aán raát ñaùng nhôù veà nhöõng con ngöôøi bình dò trong cuoäc soáng vôùi coâng vieäc thöôøng ngaøy nhöng ñaõ goùp phaàn quan troïng vaøo moïi lónh vöïc cuûa cuoäc soáng laøm cho xaõ hoäi theâm phaàn toát ñeïp hôn; khaúng ñònh nhöõng taám göông saùng cuûa ñaûng vieân trung kieân coá gaéng vöôït leân chính mình hoaøn thaønh xuaát saéc coâng vieäc ñaûm nhaän.

Soá Xuaân 2013 coù hai taùc phaåm neâu hai göông maët ñieån hình ôû hai lónh vöïc khaùc nhau: “Ngöôøi chæ huy thao löôïc treân thöông tröôøng” cuûa taùc giaû Ñaëng Baù Tieán khaéc hoïa khaù thaønh coâng hình töôïng ñaûng vieân Leâ Ñöùc Thoáng, khi ñöôïc toå chöùc phaân coâng ñaûm nhieäm coâng vieäc laøm kinh teá, bieát vöôït leân khoù khaên, thieáu thoán ñeå laõnh ñaïo ñôn vò oån ñònh saûn xuaát, kinh doanh vaø töøng böôùc vöôn ra thò tröôøng theá giôùi. Vai troø cuûa ngöôøi thuû tröôûng cô quan laø heát söùc quan troïng, hoï khoâng nhöõng nhaïy beùn vôùi thôøi cuoäc maø coøn daùm quyeát, daùm chòu traùch nhieäm ôû nhöõng khoaûnh khaéc quan troïng ñeå mang laïi thaønh coâng cho ñôn vò. Trong suoát 18 naêm lieân tuïc treân cöông vò Giaùm ñoác Coâng ty 2-9 laøm kinh teá, ñôn vò luoân luoân giöõ ñöôïc ñoaøn keát noäi boä, laøm aên coù laõi vaø khaúng ñònh ñöôïc thöông hieäu treân thöông tröôøng quoác teá. Cuõng treân soá Xuaân 2013 coøn coù taùc phaåm “Treân löng ngöïa” cuûa taùc giaû Nguyeãn Lieân khaéc hoïa hình aûnh oâng Leâ Höõu Kieån - moät só quan duõng caûm, möu trí trong chæ huy löïc löôïng vuõ trang treân ñòa baøn tænh Ñaék Laék ñaùnh giaëc, laäp neân nhieàu chieán coâng vang ñoäi, goùp phaàn vaøo thaéng lôïi chung cuûa hai cuoäc khaùng chieán choáng ngoaïi xaâm, thoáng nhaát Toå quoác. Hoøa bình laäp laïi, tuy treân mình mang nhieàu veát thöông, söùc khoûe giaûm suùt, oâng vaãn tham gia vaøo coâng vieäc ñòa phöông, giuùp ngöôøi daân treân ñòa baøn mình ôû oån ñònh cuoäc soáng, vöôn leân laøm giaøu, thöïc hieän lôøi daïy cuûa Baùc “taøn maø khoâng pheá”.

Coù leõ ngay soá Xuaân môû ñaàu naêm 2013, chuyeân muïc “Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh” ñaõ trình laøng hai taùc phaåm coù chaát löôïng cao veà hai taám göông ñieån hình treân hai maët traän saûn xuaát kinh doanh vaø chieán ñaáu, neân ñaõ taïo ñaø ñeå caùc baøi vieát tieáp theo cuûa chuyeân muïc ñaõ luoân luoân quan taâm ñeán nhöõng taám göông ñieån hình treân hai maët traän naøy. Caùc taùc phaåm: “Moät cuoäc ñôøi bình dò” cuûa Hoàng Chieán, “Ngöôøi noâng daân kieåu maãu” cuûa Traàn Chi, “Ngöôøi ñi tìm ñaát troàng röøng” cuûa Leâ Ñình Lieäu, “Nhôù maõi lôøi Baùc daïy” cuûa Nguyeãn Lieân... khaéc hoïa khaù thaønh coâng hình aûnh anh boä ñoäi Cuï Hoà: duõng caûm, möu trí trong chieán tranh vaø khi trôû laïi cuoäc soáng ñôøi thöôøng, nhöõng ngöôøi cöïu chieán binh aáy laïi coù nhöõng ñoùng goùp heát söùc to lôùn vaøo coâng cuoäc xaây döïng ñaát nöôùc, coù aûnh höôûng ñeán caû coäng ñoàng nôi sinh soáng, goùp phaàn baûo toàn neùt ñeïp vaên hoùa truyeàn thoáng Vieät Nam. Beân caïnh hình töôïng anh boä ñoäi sau khi rôøi quaân nguõ goùp söùc vaøo coâng cuoäc taùi thieát nöôùc nhaø thì hình aûnh ngöôøi ñaûng vieân tieâu bieåu, luoân bieát vöôït leân treân khoù khaên ñeå hoaøn thaønh toát nhieäm vuï cuõng ñöôïc caùc taùc giaû khaéc hoïa khaù thaønh coâng nhö: “Moät caùn boä laõo thaønh tieâu bieåu” cuûa Traàn Chi, “Ngheä só Y San Alioâ 35 naêm gaén boù vôùi ñoaøn Ca muùa Daân toäc Ñaék Laék” cuûa Tröông Bi... Ngoaøi ra coøn phaûi keå ñeán taùc phaåm: “Baùc Hoà noùi vaø vieát” cuûa taùc giaû Hoaøng Bích Haø, nhö moät lôøi nhaéc nhuû nhöõng ngöôøi caàm buùt noùi chung vaø vaên ngheä só noùi rieâng oân laïi nhöõng lôøi daïy cuûa Baùc ñeå coù nhöõng baøi vieát coù ích cho xaõ hoäi hôn; hay chuøm baøi cuûa Hoàng Chieán coù tính chaát ñònh höôùng saùng taùc nhö: “Tröôùc thôøi cô vaø thaùch thöùc cuûa thôøi ñaïi”, “Vöõng vaøng baûn lónh ngöôøi chieán só treân maët traän vaên hoùa tö töôûng”.

Cuõng phaûi thöøa nhaän, tuy chuyeân muïc nhaän ñöôïc söï coäng taùc cuûa nhieàu caây buùt ôû nhieàu vuøng ñaát khaùc nhau, nhöng chaát löôïng caùc taùc phaåm chöa ñoàng ñeàu, chöa coù söï ñaàu tö ñuùng möùc cho taùc phaåm; vaãn coøn taùc giaû nhaàm laãn taùc phaåm baùo chí vôùi taùc phaåm vaên hoïc. Taïp chí Chö Yang Sin laø taïp chí Vaên ngheä neân chæ söû duïng caùc taùc phaåm Vaên hoïc – Ngheä thuaät khoâng duøng caùc taùc phaåm baùo chí vì theá mong caùc baïn coâng taùc vieân coäng taùc.

Nhìn chung caùc baøi ñöôïc söû duïng treân chuyeân muïc trong naêm 2013, theå hieän söï daøy coâng cuûa caùc taùc giaû xaâm nhaäp thöïc teá, baùm saùt cuoäc soáng ñeå phaùt hieän ñöôïc nhöõng taám göông ñieån hình, “nhöõng boâng hoa ñeïp trong moät vöôøn hoa ñeïp”. Nhöõng ñaûng vieân trung kieân, duø ñöông chöùc hay ñaõ nghæ höu, vaãn giöõ ñöôïc baûn chaát cuûa ngöôøi Ñaûng vieân, xöùng ñaùng ñeå moïi ngöôøi hoïc taäp vaø laøm theo – Ñoù cuõng chính laø caùch maø hoï ñaõ hoïc vaø ñang laøm theo taám göông ñaïo ñöùc cuûa Baùc. Döôùi goùc nhìn cuûa ngöôøi ngheä só, caùc göông maët ñieån hình tieân tieán ñöôïc khaéc hoïa bao giôø cuõng coù cuoäc soáng raát nhaân vaên, ñaäm neùt vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa ngöôøi Vieät, giaøu loøng nhaân aùi, bieát vöôït leân treân khoù khaên cuoäc soáng ñôøi thöôøng ñeå thöïc hieän öôùc mô, hoaøi baõo cuûa mình; ñieàu ñoù thaät ñaùng traân troïng. Trong cô cheá thò tröôøng, nhieàu ngöôøi chæ lo phaùt trieån kinh teá, hay noùi ñuùng hôn lo laøm giaøu; hoï queân caùc maát giaù trò ñaïo ñöùc vaø vaên hoùa daân toäc, queân ñi tình laøng nghóa xoùm voán ñaõ in ñaäm trong taâm trí ngöôøi Vieät Nam. Vaø haäu quaû laø caùc teä naïn xaõ hoäi cuøng taêng nhanh theo söï taêng tröôûng cuûa kinh teá: con cheùm cha meï, vôï choàng cheùm gieát laãn nhau, haøng xoùm gieát nhau vì moät con ngan, con vòt

Traùch nhieäm cuûa vaên ngheä só phaûi phaùt hieän ra nhöõng taám göông saùng ñeå nhen leân ngoïn löûa cuûa caùi toát, caùi ñeïp, xua ñi caùi xaáu, caùi traùi vôùi thuaàn phong mó tuïc laøm cho xaõ hoäi toát ñeïp hôn leân, ñöa nöôùc nhaø “saùnh vai vôùi caùc cöôøng quoác naêm chaâu”. Ñeå ñaït muïc tieâu aáy chuùng ta caàn phaûi coù nhieàu taùc phaåm hay hôn nöõa, baùm saùt cuoäc soáng hôn nöõa kòp thôøi phaûn aùnh nhöõng taám göông ñieån hình tieâu bieåu trong lao ñoäng, saûn xuaát cuõng nhö baûo veä söï bình yeân cho Toå quoác, cho nhaân daân; ñoù laø traùch nhieäm vaø cuõng laø nghóa vuï cuûa vaên ngheä só -  nhöõng ngöôøi “chieán só treân maët traän vaên hoùa tö töôûng cuûa Ñaûng”. Böôùc sang naêm môùi – 2014, chuyeân muïc “Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh”  raát mong tieáp tuïc nhaän ñöôïc söï coäng taùc nhieät tình cuûa caùc taùc giaû treân ñòa baøn caû nöôùc vì: “Vaên hoïc, ngheä thuaät laø lónh vöïc raát quan troïng ñaëc bieät tinh teá cuûa vaên hoaù, laø nhu caàu thieát yeáu theå hieän khaùt voïng chaân, thieän, myõ cuûa con ngöôøi, laø moät ñoäng löïc to lôùn tröïc tieáp goùp phaàn xaây döïng neàn taûng tinh thaàn cuûa xaõ hoäi vaø söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa con ngöôøi Vieät Nam”

(Trích Nghò quyeát soá: 23 NQ/TW “Veà vieäc tieáp tuïc xaây döïng vaø phaùt trieån vaên hoïc, ngheä thuaät trong tình hình môùi”).

SỐ GIÁP NGỌ - 2014 - tác giả NGUYỄN VĂN CHƯƠNG

Chuùng con hoïc ñaïo ñöùc Baùc Hoà

Boán boán naêm troøn Baùc ñaõ ñi xa

Baùc hieän höõu trong loøng moãi ngöôøi daân ñaát Vieät

Kính nhôù Baùc, ngöôøi ngöôøi soáng vaø laøm theo Baùc

Ñaïo ñöùc Baùc Hoà thaám ñaãm moãi buoàng tim…

Baùc daïy: “Caùn boä laø ñaøy tôù nhaân daân”

Veà vôùi daân, Baùc loäi buøn, guoàng nöôùc

Thaêm ngöôøi ngheøo, nhöôøng aùo côm ngaøy luït

Baùc khoùc khi daân coøn ñoùi khoå, baàn cuøng

Toät ñænh uy quyeàn, Ngöôøi chaúng thích giaøu sang

Böõa giaûn dò côm caø, döa caûi

Quaàn aùo maëc mong manh luïa vaûi

Chieác ñaøi con, ñoâi deùp loáp cao su

Laõnh ñaïo nhaân daân choáng moïi keû thuø

Baùc laïi daïy: “Kieäm caàn”, “ñoaøn keát”

Baûo veä söï keát ñoaøn nhö con ngöôi cuûa maét

Ñaûng maïnh leân nhôù Di chuùc cuûa Ngöôøi

Hoïc ñaïo ñöùc Baùc Hoà phaûi hoïc suoát ñôøi

Trong moãi vieäc laøm, trong töøng suy nghó

Chöùc troïng quyeàn cao caøng hoïc nhieàu hôn theá

Lôi phuùt giaây laø sa ngaõ, maát loøng tin!

Moãi ngaøy ñeâm nhö coù Baùc ñang nhìn

Baùc doõi theo töøng böôùc ñi con chaùu

Hoïc taäp Baùc laø khoâng ngöøng saùng taïo

Laø vöôn leân trong yù chí töï cöôøng

Hoïc Baùc Hoà laø luaät phaùp, kyû cöông

Laø nhaân aùi, vaên minh, tieán boä

Cuoäc soáng khoâng taàm thöôøng, caù nhaân, vò kyû

Coù Baùc Hoà maõi maõi ôû trong tim…

SỐ GIÁP NGỌ - 2014 - tác giả HỒNG VINH

PHAÁN ÑAÁU SAÙNG TAÏO NHIEÀU TAÙC PHAÅM

VAÊN HOÏC, NGHEÄ THUAÄT COÙ GIAÙ TRÒ TÖ TÖÔÛNG

VAØ NGHEÄ THUAÄT CAO…

(Löôïc trích Baùo caùo toång keát Hoäi thaûo khoa hoïc toaøn quoác taïi TP. Hoà Chí Minh ngaøy 27 - 28.11.2013, do PGS, TS Nguyeãn Hoàng Vinh – Chuû tòch Hoäi ñoàng Lyù luaän, pheâ bình vaên hoïc, ngheä thuaät Trung öông trình baøy)

I. Nhöõng vaán ñeà ñöôïc quan taâm trong Hoäi thaûo:

Moät trong nhöõng vaán ñeà ñöôïc nhieàu taùc giaû ñeà caäp laø vaán ñeà quan nieäm theá naøo laø taùc phaåm coù giaù trò giaù trò cao? Treân cô sôû nhöõng yù kieán, chuùng toâi taïm neâu leân maáy tieâu chí cô baûn khi xem xeùt taùc phaåm vaên hoïc, ngheä thuaät coù giaù trò tö töôûng vaø ngheä thuaät cao vaø ñænh cao.

Tröôùc heát, taùc phaåm coù giaù trò cao laø nhöõng taùc phaåm phaûn aùnh, theå hieän sinh ñoäng nhöõng tö töôûng tieân tieán, nhöõng nguyeän voïng, lôïi ích chính ñaùng cuûa nhaân daân, cuûa daân toäc ta vaø nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán vaän meänh cuûa ñaát nöôùc.

Thöù hai, laø taùc phaåm coù taùc ñoäng saâu saéc vaø tích cöïc ñoái vôùi xaõ hoäi; vöøa coù söùc khaùi quaùt cao, neâu baät ñöôïc nhöõng vaán ñeà baûn chaát nhaát cuûa ñôøi soáng hieän nay thöïc, vöøa coù söùc truyeàn caûm, lay ñoäng, boài döôõng tình caûm, lyù töôûng, leõ soáng cao ñeïp cho con ngöôøi.

Thöù ba, laø taùc phaåm coù söï saùng taïo ñoäc ñaùo veà ngheä thuaät, nhuaàn nhuyeãn trong caáu truùc, dieãn ñaït, vôùi söùc gôïi caûm, haáp daãn qua ngoân ngöõ, hình töôïng, goùp phaàn naâng cao heä giaù trò thaåm myõ cuûa vaên hoïc, ngheä thuaät.

Toùm laïi, coù theå khaùi quaùt: Taùc phaåm vaên hoïc, ngheä thuaät coù giaù trò cao laø nhöõng taùc phaåm thaám nhuaàn tinh thaàn nhaân vaên, daân chuû, coù taùc ñoäng saâu saéc xaây döïng con ngöôøi, phaûn aùnh chaân thöïc, sinh ñoäng ñôøi soáng, lòch söû daân toäc, coâng cuoäc ñoåi môùi, hoäi nhaäp quoác teá, xaây döïng vaø baûo veä Toå quoác..., ñaùp öùng nhu caàu tinh thaàn laønh maïnh, ña daïng vaø boài döôõng lyù töôûng, thò thieáu thaåm myõ cho coâng chuùng.

Coøn taùc phaåm “ñænh cao”, theo chuùng toâi, laø taùc phaåm coù söï vöôït haún leân ba tieâu chí cô baûn neâu treân, hay coù theå goïi ñoù laø taùc phaåm ñaëc bieät xuaát saéc.

II. Veà thöïc traïng hoaït ñoäng saùng taïo vaên hoïc, ngheä thuaät hieän nay vaø nguyeân nhaân:

Taïi hoäi thaûo naøy, töø nhieàu goùc ñoä ñeà caäp cuøng söï phaân tích ôû caùc caáp ñoä khaùc nhau, ña soá yù kieán ñeàu taäp trung laøm roõ maáy vaán ñeà caên coát trong thöïc traïng hoaït ñoäng saùng taïo vaên hoïc, ngheä thuaät nöôùc ta hieän nay.

Thöù nhaát, boái caûnh saùng taïo ñaõ vaø ñang chuyeån ñoåi maïnh meõ, nhöng söï chuyeån ñoäng cuûa vaên hoïc, ngheä thuaät thì chaäm chaïp, noäi dung nhieàu taùc phaåm coøn sô löôïc, hình thöùc dieãn ñaït vaãn theo loái moøn.

Thöù hai, hoaït ñoäng saùng taïo vaên hoïc, ngheä thuaät phaùt trieån chöa töông xöùng vôùi tieàm naêng vaø nhu caàu höôûng thuï cuûa nhaân daân; nhieàu taùc phaåm phaûn aùnh chöa bao quaùt vaø sinh ñoäng truyeàn thoáng caùch maïng haøo huøng vaø thaønh töïu to lôùn trong coâng cuoäc ñoåi môùi vaø hoäi nhaäp cuûa daân toäc ta.

Vaäy ñieàu gì caàn phaûi trao ñoåi theâm ôû ñaây? Phaûi chaêng laø taøi naêng vaø taâm huyeát cuûa moãi vaên ngheä só?

Veà nguyeân nhaân chuû quan: Ña soá yù kieán cho raèng, veà chuû quan, “Chuû theå saùng taïo” laø nguyeân nhaân chuû yeáu; laø nhaân toá beân trong quyeát ñònh chaát löôïng cuûa taùc phaåm. Nhieàu tham luaän chæ ra trong nhieàu taùc giaû, taùc phaåm, bieåu hieän roõ söï non yeáu trong nhaän thöùc thôøi cuoäc; thieáu söï nghieâm tuùc töï hoïc hoûi ñeå naâng voán tri thöùc; chöa “daán thaân” khaùm phaù thöïc tieãn; vaø cuoái cuøng laø chöa coù taøi naêng ñích thöïc ñeå chuyeån hoùa voán soáng thaønh taùc phaåm lay ñoäng loøng ngöôøi, xaây ñaép nieàm tin vaøo caùi thieän, ñaåy luøi caùi aùc... Chuùng ta chia seû nhöõng böùc xuùc cuûa moät soá vaên ngheä só tröôùc ñaïo ñöùc xaõ hoäi xuoáng caáp, nieàm tin bò raïn nöùt khi nhöõng tieâu cöïc xaõ hoäi phaùt trieån, tham nhuõng traøn lan... Nhöng chính trong boái caûnh nghieät ngaõ ñoù, Ñaûng, Nhaø nöôùc, nhaân daân ta mong muoán caùc vaên ngheä só vöøa duõng caûm phaân tích, moå xeû hieän thöïc aáy, vöøa thoâng qua taùc phaåm thaép saùng nieàm tin yeâu con ngöôøi, chöù khoâng theå trieät tieâu nieàm tin, trieät tieâu yù chí vaø khaùt voïng vöôn tôùi caùi ñeïp, caùi cao caû cuûa nhaân daân ta, xaõ hoäi ta. Ñaây chính laø traùch nhieäm veû vang cuûa vaên ngheä só.

Toùm laïi, yeáu toá quyeát ñònh ñeå coù taùc phaåm vaên hoïc, ngheä thuaät coù giaù trò cao veà tö töôûng, ngheä thuaät, tröôùc heát phaûi töø “chuû theå saùng taïo”, töø caù nhaân moãi vaên ngheä só, theå hieän taäp trung ôû caùi Taøi, caùi Taâm vaø caùi Taàm. Ngheä só tröôùc heát phaûi laø ngöôøi taøi naêng, coù khaû naêng caûm nhaän vaø phaân tích ñöôïc baûn chaát caùc hieän töôïng khaùch quan cuûa ñôøi soáng, chuyeån hoùa noù thaønh nhöõng hình töôïng ngheä thuaät lay ñoäng loøng ngöôøi. Ñoàng thôøi, phaûi coù taâm. Khaùt voïng lôùn nhaát cuûa nhaø vaên laø khaùt voïng saùng taïo. Caàn söï toaøn taâm, toaøn yù nuoâi döôõng khaùt voïng saùng taïo; beàn bæ khaùm phaù, phaùt hieän, chaét loïc tö lieäu cuûa hieän thöïc ñôøi soáng ñeå luyeän thaønh “vaøng roøng”; qua ñoù nhen löûa vaø thaép löûa cho chính mình vaø cho baïn ñoïc. Ngheä só cuõng phaûi laø ngöôøi coù taàm tö töôûng lôùn, coù khaû naêng phaùt hieän, khaùi quaùt nhöõng vaán ñeà coù tính quy luaät vaø baûn chaát hieän thöïc, döï baùo ñöôïc chieàu höôùng phaùt trieån cuûa xaõ hoäi. Töø ñoù môùi coù theå xaây döïng ñöôïc nhöõng hình töôïng ngheä thuaät sinh ñoäng, ñoäc ñaùo, taïo daáu aán saâu saéc trong coâng chuùng. Xin ñöôïc nhaán maïnh ñieàu toång keát chí lí cuûa G.Mazquez: “Quyeát ñònh söï lôùn/ beù cuûa ngheä thuaät laø ôû taøi naêng vaø söï daán thaân heát mình cho ngheä thuaät”. Nhö vaäy, taùc phaåm coù giaù trò cao laø söï keát hôïp giöõa khaùt voïng vaø taøi naêng, giöõa lyù töôûng lôùn vaø taøi naêng ngheä thuaät lôùn.

III. Nhöõng giaûi phaùp vaø kieán nghò chuû yeáu

Taïi Hoäi thaûo hoâm nay, ngoaøi söï bieåu thò thoáng nhaát cao vôùi caùc giaûi phaùp neâu trong Nghò quyeát 23 cuûa Boä Chính trò vaø trong Baùo caùo ñeà daãn, nhieàu tham luaän nhaán maïnh ñeán maáy giaûi phaùp coù tính caên coát sau ñaây:

Thöù nhaát: Ñeà cao traùch nhieäm vaø taám loøng cuûa vaên ngheä só tröôùc Toå quoác vaø nhaân daân.

Hôn luùc naøo heát, Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñaët nieàm tin vaøo taøi naêng saùng taïo cuûa ñoäi nguõ vaên ngheä só tröôùc nhöõng vaán ñeà lôùn lao cuûa Toå quoác vaø nhaân daân. Ñieàu ñoù thoâi thuùc moãi ngöôøi töï boài ñaép tình yeâu Toå quoác, thaép saùng khaùt voïng höôùng tôùi caùi ñeïp, caùi cao thöôïng, goùp söùc tích cöïc xaây ñaép treân lyù töôûng vì moät nöôùc Vieät Nam daân giaøu, nöôùc maïnh, coâng baèng, daân chuû, vaên minh. Muoán ñaït muïc tieâu ñoù, caàn thöïc hieän maáy vaán ñeà cô baûn sau ñaây:

- Tröôùc heát, caùc Hoäi chuyeân ngaønh Trung öông vaø Hoäi vaên hoïc, ngheä thuaät ñòa phöông caàn coù nhöõng bieän phaùp cuï theå, hieäu quaû ñeå taïo ra moâi tröôøng, ñieàu kieän thuaän lôïi nuoâi döôõng khaùt voïng saùng taïo, laøm giaøu voán soáng, thöôøng xuyeân cung caáp nhöõng thoâng tin chính thoáng, baûn chaát veà caùc vaán ñeà noùng boûng cuûa ñaát nöôùc ñeå vaên ngheä só tieáp nhaän, chaét loïc, taùi hieän cuoäc soáng baèng ngheä thuaät sinh ñoäng, haáp daãn.

- Maët khaùc, moãi vaên ngheä só töï trau doài baûn lónh coi khaùt voïng saùng taïo laø muïc ñích cao ñeïp cuûa ngöôøi caàm buùt, khoâng ngöøng tích luõy kieán thöùc nhieàu maët, ñaëc bieät laø kieán thöùc vaên hoùa, gaén boù saâu saùt vôùi ñôøi soáng thöïc tieãn, töï laøm giaøu trí tueä, taøi naêng cuûa mình. Trong ñôøi soáng hieän nay, khi heä thoáng thoâng tin internet phaùt trieån toaøn caàu, vaán ñeà löïa choïn, tieáp nhaän nhöõng thoâng tin ñuùng baûn chaát laø raát quan troïng. Ñieàu ñoù lieân quan ñeán nieàm tin, phöông phaùp tö duy, phöông phaùp saùng taïo taùc phaåm cuûa moãi ngöôøi.

- Ñeå taùc phaåm ñaït ñöôïc giaù trò mong muoán, moãi vaên ngheä só caàn ñeà cao traùch nhieäm coâng daân, traùch nhieäm ngheä só -  chieán só, boài ñaép nieàm tin yeâu cuoäc soáng, tin yeâu con ngöôøi, taïo neân nhöõng rung ñoäng saâu xa, chaân thaønh vaø nhieät huyeát töø traùi tim cuûa ngöôøi saùng taïo.

Thöù hai: Quan taâm hôn nöõa vieäc phaùt hieän, ñaøo taïo, boài döôõng taøi naêng vaên hoïc, ngheä thuaät.

- Nghò quyeát 23 cuûa Boä Chính trò (khoùa X) veà “Tieáp tuïc xaây döïng vaø phaùt trieån vaên hoïc, ngheä thuaät trong thôøi kyø môùi” ñaõ khaúng ñònh: “Taøi naêng vaên hoïc, ngheä thuaät laø voán quyù cuûa xaõ hoäi. Chaêm soùc ñeå taøi naêng phaùt trieån laø traùch nhieäm cuûa toaøn Ñaûng, toaøn daân vaø caùc toå chöùc trong heä thoáng chính trò”. Ñoù laø moät böôùc tieán quan troïng trong tö duy laõnh ñaïo vaên hoïc, ngheä thuaät. Chuùng ta caàn phaûi tieáp tuïc theå cheá hoùa caùc Nghò quyeát; boå sung, hoaøn thieän caùc chính saùch ñoái vôùi trí thöùc, vaên ngheä só, bao goàm caû moät heä thoáng caùc giaûi phaùp ñoàng boä: Ñaøo taïo, boài döôõng, ñaùnh giaù, söû duïng, toân vinh, phaùt huy... Vaán ñeà coøn laïi laø caù nhaân vaên ngheä só seõ phaùt huy taøi naêng cuûa mình nhö theá naøo?...

- Ñeå taøi naêng phaùt trieån laâu beàn, thì chæ coù baûn thaân vaên ngheä só môùi tìm ñöôïc caâu traû lôøi xaùc thöïc nhaát. Do vaäy, moãi ngöôøi caàn töï boài ñaép khaùt voïng, naâng cao tri thöùc vaên hoùa, beàn bæ tích luõy voán soáng, thöôøng xuyeân hoïc hoûi, reøn luyeän qua thöïc tieãn.

- Caùc chuyeân ngaønh töø trung öông ñeán ñòa phöông cuøng vôùi caáp uûy vaø chính quyeàn caùc caáp ñeà cao traùch nhieäm phaùt hieän, chaêm lo boài döôõng taøi naêng, kòp thôøi ñaøo taïo, boài döôõng nhöõng taøi naêng treû thoâng qua nhöõng chuû tröông, chính saùch cuï theå.

Thöù ba: Ñaåy maïnh hoaït ñoäng lyù luaän, pheâ bình

Nhieàu yù kieán ñaõ nhaán maïnh vaán ñeà coát töû cuûa pheâ bình vaên hoïc, ngheä thuaät hieän nay laø thieáu tính pheâ bình chuyeân nghieäp trong ñoäi nguõ vieát pheâ bình vaên ngheä; trong khi ñoù, ñoäi nguõ vieát pheâ bình chuyeân nghieäp laïi khoâng ñoàng ñeàu. Caùc tham luaän ñeàu nhaán maïnh yeáu toá caàn coù cuûa ngöôøi laøm pheâ bình chuyeân nghieäp laø: Ñöôïc ñaøo taïo baøi baûn, chính quy trong caùc tröôøng ñaïi hoïc veà khoa hoïc xaõ hoäi, veà ngheä thuaät, hoaëc coù naêng khieáu; coù yù thöùc töï hoïc, töï reøn luyeän vaø theå nghieäm... Ñi lieàn ñoù caàn coù nhaân toá khaùch quan caàn thieát – ñoù laø phaûi xaây döïng moâi tröôøng pheâ bình thaät söï daân chuû, côûi môû, coù vaên hoùa.

- Khaéc phuïc xu höôùng ñeà cao quaù möùc chöùc naêng giaûi trí, coi nheï chöùc naêng giaùo duïc. Nghieân cöùu, choïn loïc, tieáp thu nhöõng noäi dung toát trong moät soá traøo löu lyù luaän nöôùc ngoaøi; uoán naén, pheâ phaùn nhöõng khuynh höôùng giaûi thieâng caùc giaù trò lòch söû, giaù trò vaên hoùa cuûa daân toäc, cuûa caùch maïng.

- Hoäi ñoàng tích cöïc trieån khai thöïc hieän Ñeà aùn khoa hoïc caáp Nhaø nöôùc veà xaây döïng lyù luaän vaên ngheä Vieät Nam nhaèm laøm cô sôû khoa hoïc cho vieäc ñi saâu nghieân cöùu, môû roäng hoaït ñoäng lyù luaän, pheâ bình hieän nay.

Thöù tö: Veà cô cheá, chính saùch.

- Tieáp tuïc hoaøn thieän heä thoáng cô cheá, chính saùch; keát hôïp ñaàu tö Nhaø nöôùc vôùi môû roäng nguoàn löïc töø xaõ hoäi hoùa, taïo moâi tröôøng thuaän lôïi ñeå vaên ngheä só phaùt huy heát naêng löïc caù nhaân vaø kích thích phaùt huy saùng taïo, khôi daäy nhöõng tieàm naêng doài daøo cuûa ñoäi nguõ vaên ngheä só.

- Ñeà cao vai troø quaûn lyù Nhaø nöôùc  trong phaân boå coù troïng taâm, troïng ñieåm nguoàn löïc; thöôøng xuyeân giaùm saùt, kieåm tra vieäc trieån khai thöïc hieän caùc chuû tröông, chính saùch ñaõ ñöôïc Chính phuû pheâ duyeät, nhaát laø vieäc phaân boå nguoàn ñaàu tö kinh phí. Thöïc hieän nghieâm tuùc caùc keát luaän trong Thoâng baùo 173, ngaøy 7.6.2013 veà caùc nhieäm vuï cuï theå cuûa töøng boä, ban, ngaønh ñeå ñöa nhanh Nghò quyeát 23 vaøo cuoäc soáng. Ñaõ ñeán luùc caàn thaønh laäp Vuï (hoaëc Cuïc) vaên hoïc trong Boä Vaên hoùa, Theå thao vaø Du lòch ñeå laøm nhieäm vuï tham möu, ñeà xuaát caùc cô cheá, chính saùch cuï theå, phuø hôïp; ñoàng thôøi thöïc hieän vieäc sô keát, toång keát ñeå boå sung, hoaøn thieän cô cheá, chính saùch...

Thöù naêm: Xaây döïng boä tieâu chí ñaùnh giaù taùc phaåm vaên hoïc, ngheä thuaät.

Hoäi ñoàng lyù luaän, pheâ bình vaên hoïc, ngheä thuaät Trung öông phoái hôïp vôùi caùc boä, ngaønh coù lieân quan xaây döïng boä tieâu chí veà thaåm ñònh, ñaùnh giaù taùc phaåm. Ñeà nghò caùc thaønh vieân Hoäi ñoàng, caùc nhaø khoa hoïc tieáp tuïc nghieân cöùu, ñeà xuaát yù kieán ñoùng goùp xaây döïng boä tieâu chí naøy nhaèm goùp phaàn ñònh höôùng, thuùc ñaåy saùng taïo vaên hoïc, ngheä thuaät phaùt trieån.

Thöù saùu: Taêng cöôøng phoái hôïp caùc Hoäi chuyeân ngaønh, caùc cô quan höõu quan ñeå môû roäng tuyeân truyeàn, quaûng baù caùc taùc phaåm coù giaù trò cao.

Caùc cô quan chuû quaûn (baùo, ñaøi, nhaø xuaát baûn) taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù, naâng cao chaát löôïng ñoäi nguõ bieân taäp; phoái hôïp chaët cheõ vôùi caùc Hoäi chuyeân ngaønh löïa choïn nhöõng taùc phaåm coù giaù trò cao ñeå taäp trung tuyeân truyeàn thoâng qua caùc chöông trình cuûa caùc ñaøi phaùt thanh, truyeàn hình; caùc trang vaên hoùa, vaên ngheä treân caùc baùo vieát, baùo ñieän töû... Chuù yù löïa choïn xuaát baûn caùc tuyeån taäp vaên hoïc, ngheä thuaät coù noäi dung toát ñeå kòp thôøi ñoäng vieân, khuyeán khích vaên ngheä só saùng taïo nhieàu taùc phaåm coù giaù trò cao vaø quaûng baù roäng.

Caùc Hoäi chuyeân ngaønh Trung öông, caùc Hoäi vaên hoïc, ngheä thuaät ñòa phöông coi troïng vieäc ñaùnh giaù, thaåm ñònh, kòp thôøi coù nhöõng giaûi thöôûng thöôøng xuyeân vaø ñoät xuaát xöùng ñaùng ñoái vôùi vaên ngheä só coù taùc phaåm ñaït giaù trò cao.

Xaây döïng keá hoaïch giao löu, trao ñoåi, hoïc taäp kinh nghieäm nghieân cöùu lyù luaän vaø saùng taïo cuûa vaên ngheä só ôû trong nöôùc vaø quoác teá nhaèm boài ñaép tri thöùc kinh nghieäm ngheà nghieäp, taïo chaát “xuùc taùc” cho nghieân cöùu vaø saùng taïo vaên hoïc, ngheä thuaät phaùt trieån.