SỐ: 252 - Văn học nước ngoài

Félix J. Palma (Tây ban nha, 1968) đã được các nhà phê bình thừa nhận là một trong những nhà văn nổi bật nhất hiện nay. Tập truyện đầu tiên của ông, El vigilante de la salamandra (The Lizard's Keeper – Người giữ con thằn lằn, 1998), cho thấy khả năng vận dụng sức tưởng tượng vào hiện thực đời sống của ông. Ông cũng là tác giả của tập truyện ngắn Métodos de supervivencia (Methods of Survival, 1999 – Những phương cách tồn tại), Las interioridades (Interios, 2002 – Nội thất), Losarácnidos (The arachnids – Động vật thuộc lớp nhện, giải thưởng Cádiz Latin American Story Award, 2003) và El menor espectáculo del mundo (The World’s smallest show, 2010 – Show nhỏ nhất thế giới). Ông đã in tiểu thuyết La hormiga que quiso ser astronauta (The Ant that wanted to become an astronaut, 2001 – Con kiến muốn thành phi hành gia), Las corrientes oceánicas (The Ocean Currents, Những dòng đại dương - giải thưởng Luis Berenguer cho tiểu thuyết, 2005), và El mapa del tiempo (The Map of time – Bản đồ thời gian – giải thưởng Ateneo de Sevilla, 2008).

Những tác phẩm của ông đã được dịch sang hơn hai mươi lăm ngôn ngữ. Ông cũng viết phê bình văn học, phụ trách chuyên mục cho báo và đã dạy một số lớp sáng tác.

Truyện ngắn Meow dưới đây, nguyên tác Maullidos in lần đầu trong tạp chí Em Menor Espace, số 30 tháng 03 năm 2010. Được dịch giả Amanda Hopkinson và Nick Caistor dịch từ tiếng Tây ban nha sang tiếng Anh in trên tạp chí Words Without Borders số tháng 4.2012.

Bản dịch tiếng Việt theo A. Hopkinson và N. Caistor.

ME…EO

Gửi Juan Bonilla, nhân vật chính của truyện này.

Tôi không thể nhìn thấy nó từ sân thượng, vì thế tôi không biết nó bao lớn, hay có màu gì. Điều duy nhất tôi biết là hàng đêm, đứng trên nóc, nó gào tên tôi với mặt trăng. Tôi không phải là chuyên gia về mèo, nhưng tôi nghĩ chắc là nó động tình, nó gào như trẻ con khóc. Tôi có thể nói là chuyện này đáng sợ. Nó nhắc tôi nhớ lại tiếng hét của những sinh vật nhợt nhạt bị nhốt trong những tầng hầm trong phim kinh dị. Và tôi ngày càng tin là nó kêu tên tôi.

Tôi tự nhiên thích ý nghĩ thứ hai này. Tôi có thể hỏi một người: “Nè, nghe kìa, em không nghĩ là nó đang kêu tên anh sao?”. Nhưng Virginia đã bỏ tôi được hai tháng, trước khi con mèo meo meo, nàng lén bỏ tôi cũng như lén đi vào đời tôi. Vào một ngày như mọi ngày khác, nàng đi mua rau để bổ sung cho cái tủ lạnh và không trở lại nữa, mặc dù là ngay buổi sáng hôm ấy, cơ thể nàng hòa một với tôi, nàng vỗ về tôi rằng nàng đã tìm thấy tôi, nàng sẽ không bao giờ rời bỏ tôi. Sau khi nàng bỏ đi, tôi ân hận hai tháng đam mê mà chúng tôi đã đóng cửa để sống trong căn hộ của tôi, cách biệt với thế giới bên ngoài, đã chẳng để lại điều gì hữu dụng ngoài niềm vui: không có số điện thoại hay địa chỉ, hay họ của nàng để làm cho đầy đủ họ và tên, ngay khi nàng biến mất, tôi lầm bầm cả ngày, như một câu thần chú đã không còn làm nàng xuất hiện. Nhưng đó là cách sống nàng muốn: hai con người trần truồng, bỏ đi những nhân dạng và uế tạp thường ngày, người này đang khao khát người kia. Nàng muốn cơ thể của nàng, đôi mắt xanh của nàng, mái tóc ướt của nàng là đủ đối với tôi, và tôi không nên biết gì hơn về nàng khi chúng tôi không ở cùng nhau. Nàng muốn một tình yêu tách biệt với thế giới, vượt cả thời gian, tự do thoát khỏi mọi trói buộc hoàn cảnh, một tình yêu làm thành chỉ bởi máu và thịt và da nồng cháy. Còn tất cả những gì khác sẽ có thời gian sau này, tất cả những gì sẽ làm chúng tôi hiển hiện một cách trần tục, tỉnh táo và vân vân. Vì những điều đó có thể sẽ hủy diệt chúng tôi. Và tôi chấp nhận những điều kiện của nàng, những điều kiện bộc lộ nàng trước tôi như nàng muốn được nhìn thấy: một nàng tiên của rừng, một sinh thể ma mị, hình ảnh cuối cùng gợi nhớ đến hậu duệ thần thoại với những nàng tiên, thần đồng áng và yêu tinh, người có điều duy nhất tôi cần biết là nàng yêu tôi như không ai khác từng yêu hay sẽ yêu. Dù vậy, ước gì tôi đã ngờ rằng có một ngày nàng sẽ đơn giản biến mất, thì hẳn tôi đã yêu cầu mọi chi tiết về địa chỉ người nha sĩ của nàng. Theo cách đó, tôi đã có thể tìm nàng ở nhiều nơi và dễ tiếp cận hơn là trong một cánh rừng bị bỏ bùa mê.

Virginia, người đàn bà đã thề là không bao giờ xa tôi, đã biến mất vào một buổi chiều giống như mọi buổi chiều khác cách đây hai tháng. Từ đó ban đêm tôi không thể nào ngủ được. Đêm đổ xuống thành phố và từ giường tôi, tôi nhìn cõi thực, mà vào những giờ nhỏ bé đó chỉ phát ra những tiếng rít của một con tàu trôi dạt: cái tủ lạnh đang ngáy, tiếng rền kim khí của cái thang máy lén lút chạy suốt chiều sâu của tòa nhà, một tiếng kèn xe lẻ loi ở xa xa, giống tiếng rên của một người chết. Tôi nghe kỹ tất cả, nhưng trên tất cả tôi chờ nghe con mèo, sinh vật sống duy nhất đó, cách biệt tôi, dường như thức tỉnh trong xó xỉnh này của vũ trụ. Giá mà tôi đã được đặt tên là Evasrito, Froilan, hay Salustiano, thì nhiều chuyện hẳn sẽ dễ hơn. Những tên như vậy bọn mèo không thể nào phát âm được. Nhưng tôi được gọi là Juan, như tên cha tôi, như tên ông tôi, như tên nhân vật tiểu thuyết Don Juan Tenorio. Và bọn mèo dường như biết tên này, vì mỗi đêm, với sự tỉnh thức đúng giờ, nó xuất hiện trên mái nhà và đầy đau đớn, liều lĩnh gọi tên tôi. Nó gọi tên tôi như một người đàn bà gọi tên người tình của nàng.

Tôi không muốn nghĩ như thế này vì nó có thể là bước đầu tiên làm tôi mất thần trí, nhưng sự thật là tôi không thể không nghĩ. Tôi trải qua cả ngày bị ám ánh, đợi đêm về, là lúc tôi có thể có một cơ hội khác để chứng tỏ là tôi nhầm, rằng tôi không điên, và rằng con mèo không đang gọi tên tôi. Nhưng lần nào tôi cũng nghe rõ hơn rằng nó đang me…o tên tôi: Juan, Juan… Khao khát, không mệt mỏi.

Tôi là người mang tên Juan duy nhất trong tòa nhà. Tôi đã kiểm tra các hộp thư. Có hàng chục người tên Antonio, nhiều người tên Pedro và Luise, có cả một người tên Froilan, nhưng không ai có tên Juan. Nếu con mèo ấy đang gọi tên ai, thì người đó phải là tôi. Tôi là người mà nó tìm. Không có khả năng nào khác. Lần thứ tư tôi nghe nó gọi, sợ rằng nó sẽ mang lại cho tôi chứng mất ngủ, tôi quyết định hành động. Tôi gõ cửa vài căn hộ. Dường như không ai nghe một con mèo đang liều lĩnh meo meo trong đêm. Nhưng sự vụ này có thể là vì tôi là người duy nhất ở tầng trên cùng. Cuối cùng, một người cho tôi một manh mối: có thể con mèo đó là của người hàng xóm mới của chúng tôi, đó là cô gái vừa mới dọn đến tòa nhà. Kể từ khi Virginia bỏ tôi, tôi đã quay lưng với cuộc đời, vì thế tôi không ngạc nhiên khám phá chúng tôi có một người hàng xóm mới mà tôi không biết. Trong tâm trạng chỉ còn biết chính mình, hẳn tôi sẽ chỉ lưu ý việc cô ấy đến nếu như người ta khuân một cái đàn dương cầm lớn lên cầu thang cho cô ấy. Nhưng người hàng xóm mới đến không có nhạc cụ kèm theo, mà âm thầm trong sự yên lặng tối đa. Và từ mái hiên mà tôi cho là của cô ấy, hẳn sẽ không con mèo nào gặp khó khăn trong việc lên nóc nhà. Tự tôi cũng có thể làm được chuyện đó. Tôi nghĩ chẳng có gì để hoài nghi rằng con mèo cái nhỏ phá hỏng nhiều đêm của tôi là thuộc về ai.

Tôi quyết định chấm dứt sự khó chịu của mình và gọi cửa nhà cô ấy vào lúc giữa chiều. Tôi không thể nói người phụ nữ ra gặp tôi là đẹp hay không đẹp, nhưng nàng đủ sức quyến rũ. Nàng gầy, không cao lắm, thuộc loại người tới chết vẫn còn cười. Dựa vào trang phục của nàng – cái áo thun chẽn hở phần bụng dưới để lộ chiếc rốn xuyên khoen – và những hạt mồ hôi dưới hai tay nàng, tôi cho rằng tôi đã làm gián đoạn buổi tập thể dục của nàng. Có lẽ nàng đang tập chạy trên máy hay tập gập mình trên một cái máy mà người ta có thể gấp lại cất dưới giường ngủ ở chỗ thường để bô. Tôi luôn ngưỡng mộ các cô nàng có thể bỏ ra vài giờ để tập thể hình, phần nào vì tôi cho mình thuộc loại người để mặc cho thể hình cuốn theo chiều gió. Nhưng tôi không biết chuyện gì có thể xảy ra giữa chúng tôi vì chúng tôi buộc phải mở đầu bằng chuyện không hay. Với thái độ đàng hoàng hết mức tôi hỏi có phải nàng có một con mèo hay không. Một con mèo cái hả, nàng hỏi rõ lại. Với thái độ còn lịch sự hơn tôi đề nghị nàng đâm một cây bút bi vào ruột của con mèo cho rồi, bởi vì tôi chán ngấy tiếng kêu meo meo của con mèo của nàng hàng đêm. Nhưng không cần nói cũng biết chúng ta không sống trong một thế giới có thể tự do phát biểu. Nụ cười của nàng biến mất, và nàng nhìn tôi như thể tôi vừa đổ ruột lên hồi môn về nhà chồng của nàng. Quầng thâm dưới mắt tôi dường như không làm nàng xúc động. Với thái độ trịch thượng nàng nói với tôi rằng, nàng không hề có chút ý định nào làm việc đó với con mèo của nàng, đó là chưa nói đến nàng sẵn lòng đâm một cây bút bi vào ruột của tôi hơn. Nút tai có thể mua ở bất kỳ nhà thuốc nào, nàng kết thúc, và định khép cửa.

Đúng lúc đó con mèo cái xuất hiện. Và làm thay đổi mọi chuyện. Tôi có thể nói được gì nào? Cái nhìn của nó làm tôi xúc động sâu sắc. Nó là một con mèo trắng, cái màu trắng tinh tuyền làm tôi không thể nào không nghĩ đến một người nào đó cực kỳ tài năng làm ra nó từ một nắm tuyết. Nó không béo cũng không gầy, có một thân thể nhẹ nhàng uyển chuyển. Mắt nó có màu xanh ngả vàng không thể định rõ. Nhưng điều làm tôi ngạc nhiên nhất là cách ứng xử của nó. Con mèo đứng bất động nơi ngạch cửa nhà bếp và nhìn tôi với cái nhìn vừa ngờ vực vừa say mê. Cuối cùng nó thoát khỏi sự bất động và chầm chậm tiến về phía tôi với những bước chân dè dặt, như thể tôi là một bóng ma có thể biến mất bất kỳ lúc nào. Rồi khi đến bên tôi, nó cọ vào chân tôi với tình cảm chân thành làm tôi trở nên không thoải mái. Sự cọ xát nhịp nhàng và mê mải của nó làm gợi lên trong tôi một sự kích thích mơ hồ. Tôi bế nó lên và nhìn vào mắt nó.

“Tại sao mày gọi tao? Mày biết gì về tao?” Tôi hỏi bằng giọng thì thầm để nàng không nghe thấy.

Con mèo không nói gì. Nó kiềm chế nhìn tôi với một cái nhìn cho thấy có một cái nhìn khác sau đó, một cái nhìn kép. Nàng phá vỡ sự im lặng. “Tôi không tin nổi”, nàng lắc đầu nói như thể nàng thấy một phép lạ, “đây là lần đầu tiên nó cư xử như thế này với một người nó không quen. Nó thường gây hấn. Nó không cho ai lại gần chứ đừng nói là bế nó lên”.

Tôi trả con mèo xuống nền, ở đó nó tiếp tục nhìn tôi. Cái nhìn như thể nó muốn xác định rằng tôi đã nhận được thông điệp. Nhưng thông điệp gì? Nó đang cố nói với tôi điều gì?

“Anh uống cà phê nhé?”, nàng hỏi, đột nhiên trở nên thân thiện.

Tôi nhận lời và nàng mời tôi vào, vẫn thể hiện sự ngạc nhiên của nàng với hành vi lạ lùng của con mèo cái. Nàng lách mình vào trong, vì lối đi đến phòng khách đầy cản trở: những cái thùng gỗ thưa, nhiều túi, bị, và nhiều cái thùng chận hành lang và dựa vào các góc nhà. Nàng mời tôi ngồi nơi cái ghế xô fa hẹp trước một cái bàn tự chế bằng một khung cửa kê trên mấy hòn gạch.

“Tôi đi làm cà phê và tắm một cái. Cứ tự nhiên nhé”.

Tôi cố làm như nàng nói, nhưng khó mà làm cho mình thoải mái với một con mèo trước mắt không ngừng xem xét người ta với cái nhìn chằm chằm gây bối rối. Nó có cái nhìn có thể làm lộn nhào một diễn viên nhào lộn, hoàn lại cho người mộng du sự tỉnh thức, làm một người đàn ông tự hỏi mình sao không có người đàn bà nào từng nhìn mình như thế. Tôi cảm thấy bắt buộc phải hồi đáp sự chú ý của nó, nhưng bằng cách nào đây? Trong khi đó chủ của nó bận trong nhà bếp pha chế cà phê. Từ những tiếng động nàng gây ra, hẳn là việc pha cà phê chỉ khó kém việc xây dựng một kim tự tháp. Cuối cùng, vừa khi tôi định liều vào nhà bếp để hỏi nàng có cần người phụ làm một việc phức tạp như thế không, thì tôi nghe tiếng nước chảy trong phòng tắm. Con mèo của nàng và tôi tiếp tục xem xét nhau mà không biết nói gì. Tôi tự hỏi có phải con vật bị mê mải bởi cùng những ý tưởng như tôi, hay có phải tôi đang gửi một sự nhạy cảm và trí thông minh mà nó không làm chủ đến nó. Sau rốt, nó chỉ là một con mèo. Nhưng tại sao nó có vẻ không giống mèo như thế đối với tôi? Tại sao tôi có cảm giác khó chịu rằng sự vụ nó là một con mèo thì chỉ là một vai trò giả tạo, một sự cải trang?

Tôi đang mê mải với những ý nghĩ này thì nàng trở lại, khuất mình trong cái áo choàng tắm màu vàng, và đang bê một khay nhỏ có hai cái tách trên đó. Khi nàng bước đến ghế xô fa, cái áo khoác cứ khép mở liên tục, như tấm màn của một chương trình biểu diễn rối, để lộ cặp đùi hồng nhạt. Tôi sẽ không phải là người nếu mạch tôi không đập nhanh khi thấy rằng vật duy nhất đang bảo vệ phần còn lại của cơ thể nàng chỉ là một nút thắt nàng cột chiếc áo choàng tắm sơ sài, một nút thắt dễ dàng tuột bằng đôi tay của một thằng ngu như tôi, vô dụng với trò xếp hình origami cũng như phẫu thuật tim mạch. Nàng tự nhiên dọn cà phê, như thể không biết cảm giác gợi dục ứa ra từ mái tóc ướt và mùi xà phòng trên da nàng, nhưng tôi không phải mới sinh ra ngày hôm qua: tôi biết nàng đang giăng một cái bẫy, rằng nàng đang mời tôi uống cà phê với sự vô tâm giả tạo, rằng nàng muốn cứu chữa một ngày tệ hại ở văn phòng và cần sự giúp đỡ của tôi. Trong khi tôi lấy tách cà phê tôi cho nàng biết nàng có thể hy vọng vào tôi bằng cách chạm lướt đùi nàng (và chẳng hứa hẹn gì nhiều). Rồi chúng tôi trò chuyện cuộc chuyện trò ngớ ngẩn và sáo rỗng chỉ nhằm mục đích rằng chúng tôi không phải là thú, đó là khúc dạo đầu bằng những lời nói và nụ cười nhằm văn minh hóa cuộc gặp gỡ của xác thịt sắp xảy ra.

Tôi nghĩ những con bồ câu lao vào thóc lúa của chúng. Chúng tôi, những người bảo vệ của Thần Sáng tạo, thì tinh tế hơn. Với sự vô tâm có tính toán, cơ thể chúng tôi dần dần hút vào nhau, đang xâm chiếm khoảng cách của nhau, rõ ràng mở ra một lời mời mọc. Tôi đoán nàng đang cố không nghĩ đến điều gì khác. Để quên đi gã chủ chết tiệt của nàng. Hay về cách nàng sẽ mời tôi ra khi chuyện này đã xong. Về phần tôi, tôi đang cố không nghĩ đến Virginia. Nhưng đúng ra, điều mà cả hai chúng tôi lẽ ra nên nghĩ đến là về con mèo.

Sự vụ xảy ra cực kỳ nhanh. Khi môi chúng tôi áp vào nhau, chúng tôi nghe một tiếng rít kinh khủng. Tiếp đó là một tia chớp trắng, nhanh không kịp thấy. Trước khi tôi kịp hiểu chuyện gì xảy ra, nàng tách khỏi tôi, kêu lên đau đớn, tay che lấy gò má. Giữa những ngón tay nàng chảy ra một dòng máu. Nàng lao vào phòng tắm và áp một cái khăn lông lên những vết cào trên gò má nàng. Tôi đi theo nàng, chết lặng. Mặc dù máu chảy khá nhiều, may thay vết thương không quá sâu. Nàng và con mèo nhìn nhau, đo lường nhau.

Từ lúc đó trở đi tôi có được con mèo. Đại khái là nàng giao nó cho tôi. “Đem con quái vật này ra khỏi nhà em đi”, nàng ra lệnh, “nếu không thì em không chịu trách nhiệm về những hành động của mình”. Tôi mở cửa và vẫy con mèo. Con mèo cái không chút do dự, mà theo tôi thẳng về căn hộ của tôi.

Bây giờ tôi trải qua phần lớn thời gian trong ngày trước máy truyền hình, với con mèo khoanh mình như một trái bóng tròn trên lòng tôi. Thỉnh thoảng nó liếm yêu tay tôi, và tôi lơ đãng bóp nhẹ thân thể lông tơ ấm nóng của nó. Tuy nhiên, phần lớn thời gian chúng tôi chỉ im lặng nhìn nhau. Chúng tôi cứ như thế hàng giờ cho đến khi kết thúc. Đó là khi tôi nghĩ tôi hỏi những câu hỏi không đúng. Lẽ ra tôi nên hỏi nó những câu hỏi khác hẳn, ví như “Mày là ai?” hay “Ai đang nhìn tao bằng đôi mắt của mày?”.

Tôi không muốn nghĩ đến sự tái sinh vì tôi không bao giờ tin loại chuyện như vậy, nhưng đôi khi, sau ba hay bốn ly, tôi không thể cưỡng được việc mở tủ ngăn để cạnh giường và thêm một lần nữa mở ra lời cáo phó tôi thấy trong tờ báo hôm sau ngày Virginia biến mất, mà không hiểu vì sao tôi đã cắt ra, có lẽ là vì được gợi ý bởi tên và tuổi của người chết. Bây giờ, khi tôi xem xét cách con mèo nhìn tôi khi tôi đọc lại trang cáo phó, một sự nghi ngờ vô lý tràn ngập tôi. Có thể cái tên đó không phải là trùng hợp ngẫu nhiên. Có lẽ, sau cùng, Virginia đã chết trên đường về nhà nàng, bị tung bởi một chiếc xe hay ngã gục vì một cơn đau tim. Cách thức sự vụ xảy ra không quan trọng. Điều quan trọng là, như nàng nói, nàng đã gặp tôi, nàng sẽ không bao giờ xa tôi.

                                                                                   

   VÕ HOÀNG MINH dịch

                                                                                       (Dịch từ “Meow”)