SỐ: 245&246 - tác giả NGUYỄN THỊ BÍCH THIÊM

Nhà văn - Nhà giáo Nguyễn Thị Bích Thiêm

CHÁU ĐÍCH TÔN

                                                       Truyện ngắn Nguyễn Thị Bích Thiêm

          - Thằng Cán về đấy!

- Thật không? Có ai về cùng không?

    - Chú ấy về thật không? Còn người kia…có về không?

Những tiếng lao xao của dân trong ngõ Yên Định cứ râm ran theo sau bước chân người đàn ông khắc khổ, da nâu sậm. tay kéo theo chiếc va li có bánh xe để dễ di chuyển. Sở dĩ mọi người chú ý như vậy vì đây là cuộc trở về thăm quê của một người thuộc họ Trần, một dòng họ lớn của cái phố huyện nhỏ này. Nhất là khi người ấy lại có thêm một nhân vật nữa đi cùng: một thằng bé mũm mĩm, cỡ tám chín tuổi, da trắng bóc, mũi cao, mắt hơi nâu và hàng mi cong vút. Đó chính là Cán cùng thằng con trai của mình. Một lớn, da nâu sậm, một nhỏ da trắng bóc, lũn cũn đi bên cạnh…Họ trở thành tâm điểm cho mọi người vì vậy.

      Cán vốn là con trưởng của họ Trần. Nhà có sáu người con thì chỉ nhõn mình Cán là con trai. Nghe nói khi xưa mẹ cậu phải đi mãi tận Hương Tích xin mới được. Có lẽ vì thế nên cả nhà chiều cậu như ông vua con vậy. Dù nhà chả dư dật gì, nhưng hễ cậu thích ăn gì có ngay, thích đồ chơi gì, có ngay. Người cậu chắc lẳn, da nâu như đồng hun. Chỉ tội cái học dở, hai năm một lớp…Gần cuối lớp 7, cậu bỏ học. Thầy chủ nhiệm cho các bạn đến động viên, Cán nói:

- Học mệt bỏ mẹ! Tớ đếch thích!

Câu nói lọt đến tai bố. Ông gọi Cán vào, ngọt nhạt dỗ dành, rồi hứa hẹn sẽ thưởng nếu đi học đều đặn… Và ông làm thật. Tiền, xe máy, điện thoại…đã được trao, nhưng tình hình học tập của cậu ấm thì đâu vẫn đóng đấy. Cuối năm Cán bị đúp. Bố mẹ thì buồn, còn cậu thì nhơn nhơn: “ Cần quái gì học nhiều? Anh thằng Tí đó, học xong rồi cóc xin được việc lại về bám đít trâu đấy thôi?”. Thấy bố Cán đau khổ vì thằng “đít nhôm” ngỗ nghịch, chán học, có ông chú trong họ làm giáo viên đã giúp ông “phù phép” cho hợp lệ quyển học bạ và xin chuyển cho Cán vào học tiếp ở trường mình dạy. Cứ sắp đến hết học kì, hết năm học ông chú lại phải đến nhà thầy cô “Xin được đồng nghiệp giúp đỡ”. Ngày cháu thi tốt nghiệp lớp 9, ông chú (đã xin nghỉ coi thi) bà thím chạy vòng vòng ở ngoài cổng, nhờ người ném bài cho cháu. Bà chì chiết: “ Trông nó mặt mũi cũng sáng láng mà sao ngu quá vậy? Suốt ngày đi xin điểm cho cháu, ông không thấy nhục à?”. Ông cố nén, nhưng  sức chịu đựng có hạn, cuối năm đó Cán tốt nghiệp lớp 9, ông  nói với anh trai:

         -  Em đã cố hết sức rồi. Anh nên xin cho cháu đi học việc đi.

Ông Cán nghĩ mà đau. Chả gì ông cũng là trưởng họ, lại có mỗi một mụn con trai mà cái sự học lại chẳng bằng ai…Mấy bà bạn của bà thì nói tại vì năm Cán 12 tuổi, bà không đi chuộc lại nên cậu bị “trên hành” như vậy. Sau rồi, bố mẹ cậu cũng đành nghe lời chú và cho Cán nghỉ học, chờ xin việc. Khi cả thị trấn xôn xao việc tuyển người đi lao động xuất khẩu nước ngoài, Cán nằng nặc đòi bố mẹ chạy tiền cho cậu đi. Bố thì đồng ý, riêng mẹ thì sợ “ thằng Cu” sang đó phải vất vả nên tru tréo không cho đi. Nhưng vốn được chiều từ nhỏ nên Cán doạ: “Hễ không cho, thì con đi bụi ngay!”. Thế là bà đành đồng ý. Tiếng là khá giả, nhưng với số tiền hơn hai trăm triệu làm lộ phí, hồ sơ, thủ tục thì không đơn giản. Cuối cùng, sau bao nhiêu chạy vạy, vay mượn khắp họ hàng, món tiền đã nộp xong. Và Cán chỉ còn chờ ngày lên đường thôi. Ai dè, cái tay Dũng là cò chuyên lừa đảo lấy tiền mà chả làm gì hết. Chuyện vỡ lở, hắn trốn đi biệt tích, để lại bao người méo mặt vì món nợ chạy cho con đi Tây. Nhà Cán cũng vậy. Khi mẹ cậu đổ bệnh vì tiếc món tiền, còn bố ôm ngực ho sù sụ, thì Cán tuyên bố: “ Không đi Tây Âu, thì ta đi Tây…Nguyên!” Ở đó có cậu ruột đang làm chủ một trang trại cà phê lớn. Năm 1994, giá cà phê đội lên gần năm ngàn đồng một kí tươi, nên nhà cậu kinh tế lên vùn vụt nhờ cà phê. Mỗi lần về, cậu thường giúp đỡ mọi người trong họ. Vì thế, ai cũng nghĩ cuộc sống trong đó dễ chịu và sung túc. Qua câu chuyện của cậu về những món lợi nhuận từ cà phê, rồi hương vị rượu cần, gà nướng, heo Đê, những voi Buôn Đôn, thác Đray Sáp, thác Trinh Nữ… đã khơi gợi óc phiêu lưu của gã trai vốn quen thích gì được nấy. Cán coi nơi đó như miền đất hứa.Và thế là với cái ba lô trên vai, sau hai ngày ngồi xe ca, vào một ngày cuối năm, Cán quyết định làm một chuyến Tây… Nguyên tiến.

      Thất vọng! Đó là cảm giác đầu tiên khi Cán nhảy từ trên xe xuống lúc nghỉ dọc đường. Cỏ ngập đến ngang thắt lưng. Một thứ cỏ xanh tốt và quấn chặt lấy chân cậu khi bước đi. Những rẫy cà phê bạt ngàn, những rừng cao su trồng thẳng hàng, đều tăm tắp…Cảnh hoang sơ, dân cư thưa thớt khiến Cán thoáng nghĩ: “Bỏ mẹ! Mình có nhầm không?”. Cũng may cảm giác đó chỉ thoảng qua khi đến thị trấn chỗ cậu ở : những dãy nhà xây lô nhô, đường trải nhựa bàn cờ, dân cư đông đúc hơn đã giúp Cán vui dần lại.

       Sau vài ngày nghỉ ngơi, Cán được cậu giao cho việc trông coi và canh rẫy của nhà cùng với bác Ba – một ông già quê Hà Nam. Từ cậu, mợ đến hai đứa con và những người làm công đều có nước da nâu khoẻ mạnh và rất hay nói chuyện. Những bữa cơm dọn ra trên tấm bạt ở góc rẫy khi họ hái cà phê, cắt cành, đào bồn; rồi những câu chuyện, những lời bông đùa, trêu chọc…Cán đều thấy một sự chan hoà, thân thiện của những người chân chất, mộc mạc. Trong số những người  làm công đó có Vi, một cô gái mà Cán bị hút hồn ngay từ khi mới gặp. Vi mới mười tám tuổi và là cháu họ bác Ba. Mới học hết lớp chín, do gia đình đông con nên Vi phải nghỉ học để phụ làm rẫy cùng cha mẹ. Cả nhóm làm công toàn  người lớn. Vậy nên khi Cán xuất hiện, cả hai đã nhanh chóng quen thân ngay. Cán thấy Vi dáng thanh mảnh, da trắng, tóc dài, nói năng lại dịu dàng nên mê tít. Còn Vi, thấy Cán ăn nói dễ nghe, ăn mặc hợp thời trang lại hay giúp cô những việc lặt vặt nên cũng say chẳng kém. Đôi trẻ yêu nhau lúc nào chẳng biết. Mê mẩn trong tình yêu, Cán chẳng nghĩ đến về quê nữa. Lúc nào, làm gì cậu cũng lâng lâng cái cảm giác như bồng bềnh say trong ánh mắt ngọt ngào hay cái chạm tay khi vô tình gặp nhau của Vi. Rồi một lần, hai đứa đã “vượt rào”. Trong lúc nhấm nháp dư âm ngọt ngào của tình yêu, Cán cầm tay Vi và nói: “Anh sẽ về nói bố mẹ để cưới em!”. Vi chìm trong niềm hạnh phúc và men tình nồng nàn nên càng dâng hiến cho người tình những con sóng yêu đương cháy bỏng của tuổi xuân thì. Thấy Cán suốt ngày luẩn quẩn bên Vi, ông cậu nhắc cháu:

- Anh yêu thì yêu, chứ lấy thì không được!

- ?

- Mới tí tuổi đầu, nuôi thân chưa nổi mà vợ con gì?

- Ơ hay! Cháu hai mươi rồi đấy, cậu ạ.

-Tôi không biết. Tôi chỉ biết anh chưa tự kiếm sống được mà vướng vợ con vào rồi khổ thân anh đã đành, mà vợ con anh, rồi bố mẹ anh cũng khổ. Hai bác có mà chửi tôi ủng mả! Cán ấm ức trong bụng, nhưng vì ngại cậu và cũng nghĩ: “ Yêu cho vui vậy ai đã lấy đâu mà rối cả lên!” nên cũng cho qua mọi chuyện.

      Năm ấy cà phê bị rớt giá thảm hại. Dân trồng cà phê điêu đứng vì thu nhập không đủ bù cho chi phí phân bón, tưới tắm, nhân công…Người dân bắt đầu giảm bớt các chi phí đầu tư cho cây cà, và lác đác có người nhổ cà phê và trồng các loại cây như hồ tiêu, điều, ca cao… Nhà cậu Cán cũng giảm bớt số người làm rồi rủ mấy nhà hàng xóm đổi công cho tiết kiệm. Thu hoạch xong vụ cà phê đầu tiên vào đất Tây nguyên, Cán xin cậu cho về quê. Ông cậu ngạc nhiên: “Anh vào mới có ngần ấy thời gian, về làm gì vội? Sắp tới còn tưới tắm, bón phân với làm cành rồi”. Ông không biết là Cán đang bắt đầu thấy tù cẳng và đang muốn bay tiếp. Cán nghĩ ra chiêu gọi điện về nói với mẹ gọi Cán về có việc. Thế là ông cậu cũng phải cho Cán về sau khi bắt hứa là sẽ quay vào ngay.

          Cán về lớp ấy lại gặp đúng dịp có mấy người đi Malaixia đợt đầu tiên về phép. Nghe họ kể, Cán lại bùng lên khát vọng đi Tây. Bố mẹ cậu lại chiều theo ý của “đích tôn”. May là lần này con rể của ông chú giáo viên kia là công an của tỉnh, nhờ tài quen biết của em họ nên Cán đi trót lọt.

Sau ba tháng học tiếng tại Hà Nội, đoàn của Cán gồm 45 người được đưa sang làm công nhân xây dựng tại một công trình ở miền trung Malaixia. Kể ra thì cũng chả đến nỗi nào vì chỗ ăn chỗ ở cũng tạm được, và quân nhà ta tự chia nhóm và phân công nhau nấu nướng lấy. Tuy nhiên, thời tiết ở đây nóng kinh khủng, có ngày lên đến 41, 42⁰ C, Cán vốn không quen lao động nặng, lại kém chịu nóng nên càng thấy mệt mỏi. Những ngày ở Tây nguyên, mang tiếng “rừng thiêng nước độc”, nhưng khí hậu khá ôn hoà, lại chỉ trông coi, làm phụ với những người làm đổi công nên dẫu sao cũng thấy dễ thở hơn ở đây. Mỗi tháng được nhận 1200 ringgit. Lần đầu tiên nhận lương, nhẩm tính ra chỉ khoảng gần sáu triệu tiền Việt, tự nhiên Cán thấy xót xa. Và nhớ lại những lần đi sinh nhật bạn bè toàn xin tiền mẹ để đốt vào rượu, bia và những trò vô bổ khác. Một cái gì gần như là ân hận dâng lên trong lòng. Cán gọi về cho mẹ. Chưa kịp nghe hết câu chào đầu tiên, bà đã hối hả nói ngay:

- Cán đấy à? Mẹ đây. Con có khoẻ không? Công việc có vất vả   không? Con có bị ốm đau gì không? Con ăn uống thế nào? Gọi điện thế này tốn tiền chết!

Cán phì cười:

- Mẹ ơi! Con vẫn khoẻ. Con mới lĩnh lương đây này…Nhưng ít lắm, có hơn sáu triệu thôi. Bố mẹ vẫn khoẻ chứ? Nhà ta có gì mới không ạ?

- Cha bố anh. Lấy lương mà cũng khoe mẹ, như trẻ con vậy. Bà nói nhỏ, giọng méo đi: Sáu triệu thì sáu triệu…Cứ chịu khó đi. Rồi dần dần sẽ cao hơn con à. À mà hôm trước cậu Quân mới gọi điện về đấy.

-Vậy à, cậu nói chuyện gì vậy mẹ?

- Thì cậu hỏi con sang đó thế nào. Mà có chuyện này, mẹ hỏi thật con (bà hạ giọng): Hình như con có “đi lại” với con bé nào ở chỗ cậu phải không?

- Sao mẹ hỏi vậy? Đâu có gì đâu!

- Cậu Quân nói hết với mẹ rồi. Con bé Vi ấy có con rồi đấy. Mà là con của ai, con biết không?

- Làm sao con biết  được. Con ai hả mẹ?

- Ai biết là con ai…

- Không đâu mẹ ơi! Vi yêu con thật đấy.

- Con ngây thơ quá. Chả gì con cũng là con trai duy nhất của nhà ta, chả giầu bằng ai, nhưng cũng không phải là nghèo, rồi cậu con kinh tế khá giả… Bây giờ con lại đi Tây…

- Ôi, mẹ… Cán bật cười khẽ: Con đi làm thuê mà mẹ.

- Mẹ không biết. Thôi, việc đó kệ đó đã. Con cứ yên tâm mà làm ăn, về rồi tính. Có gì bố mẹ sẽ tìm hiểu thêm rồi bàn với cậu.

Tắt máy rồi, Cán vẫn chộn rộn bao cảm xúc. Mình có con ư? Vi bây giờ ra sao? Mình phải làm gì bây giờ? Lấy Vi ư? Mình vừa mới sang, làm chưa được một mảy nhỏ trong món nợ vay để làm thủ tục sang đây để đạt ý nguyện làm giàu, giờ mà về lấy vợ thì bỏ hết ư? Tự nhiên Cán thấy lạ khi mình đang tính toán rất tỉnh táo và những ý nghĩ về Vi, tình cảm ngày trước hình như bay đâu tất cả.

…Hai bố con Cán đã về đến ngõ. Bà Cán chạy từ trong sân chạy ra:

-  Ông ơi! Cháu về rồi ông ơi! Bố con thằng Cu về thật ông ơi! Bà chạy ào lại ôm lấy thằng bé. Nó giật lùi lại một bước, nép sau bố. Cán đẩy con lên:

-  Con chào bà nội đi!

Thằng bé vẫn mở to mắt, nhìn bà Cán bằng cái nhìn lạ lẫm. Bà hơi chững lại một chút, rồi lấy tay khẽ vuốt vai nó:

-  Cha bố anh! Bà nội mà anh cũng không chào hử? Bà quay sang mọi người, cười, nói,  mà mắt rân rấn lệ: Con với chả cháu. Thật là…

- Thôi, bà ơi! Cháu nó còn lạ mà. Ông Cán vừa ra nói đỡ vừa giơ tay cho thằng bé: Đâu, cháu của ông đâu? Vào nhà cùng ông nào...

Đêm hôm đó, khi mọi người đến chơi đã về hết, bà Cán bế thằng bé vào trong buồng ru ngủ (nó đã hết lạ và đã chịu theo bà), trong nhà chỉ còn hai cha con. Ông Cán ngồi trầm ngâm mãi sau ông mới chậm rãi:

-Thế mẹ thằng bé vẫn không chịu à?

- Dạ! Vẫn vậy. Trước đây, người ta  nói cô ấy sang bên Thái Lan đẻ thuê. Còn thực hư thế nào, chả ai biết. Năm 2009, cô ấy về, mở một cửa hàng bán mỹ phẩm, làm đẹp và cho thuê đồ cô dâu. Khấm khá lắm. Nhưng con nói thế nào cũng không chịu chấp nhận. Nó cứ khăng khăng: “Tôi không còn tình yêu với anh nữa! Tình yêu ấy đã chết từ khi đứa con tôi và tôi bị anh chối bỏ. Tôi không thể làm vợ một người lúc nào cũng vâng lời người mẹ chỉ quen nhìn người khác qua cái ví tiền, hoặc vì giấc mộng làm giàu mà gạt đi sinh mạng những người thân của mình. Tôi  đã và sẽ sống tốt để anh thấy rằng:  không có anh, mẹ con tôi cũng không chết. Anh đi Tây về, anh cứ ôm cái đống của ấy mà sống, tôi không quan tâm”. Khiếp, sao bây giờ nó đanh đá thế không biết? Hôm nọ, con phải nhờ ông bà ngoại nói mãi, nó mới đồng ý cho con dắt thằng bé ra đây đấy.

- Ừ, chắc nó giận lắm mới nói thế. Kể cũng tội. Ngày đó, giá như cha   mẹ tin nó ngay, vào cưới hỏi rồi đón nó về thì đâu có chuyện này. Mà nó cũng cứng đầu và hay tự ái quá. Mẹ mày mới nói vài câu hôm cùng cậu đến nhà nó, mà nó nhất định trả lại tiền, rồi sinh thằng bé mà không cần nhờ vả gì…Cũng may là ông bà ngoại thằng bé cưu mang cho. Ấy vậy mà lúc nó phẫn chí, bỏ đi thì ông bà ấy cũng không ngăn được…

-  Dạ! Lỗi cũng tại con. Lẽ ra, khi về quê con bớt chơi cùng nhóm bạn đua đòi, suốt ngày nuôi mộng làm giàu bằng việc đi Tây, để  liên lạc với Vi, rồi khi sang đây nghe mẹ nói chuyện Vi có thai, con phải nói cho bố mẹ tin và động viên cô ấy, thì con lại sợ bị lỡ dở chuyện làm ăn. Thành ra bây giờ…

-  Mà con bé ấy cũng giỏi đấy chứ? Dẫu lỗi lầm thế nào, nhưng biết vươn lên sống đàng hoàng là không phải dễ đâu. Nó giận nhà mình cũng đúng, con ạ. Thôi, con cứ cố gắng thuyết phục nó dần dần. Biết đâu một lúc nào đó,  nó nghĩ lại về để sum họp gia đình. Khi đó có vợ có chồng, thằng bé có bố, có mẹ… Bần cùng thì mới phải lìa nhau mà làm lại, chứ hay gì cái cảnh: "Con đen đầu thì bỏ, con đỏ đầu thì nuôi". Chúng mày có hạnh phúc thì bố mẹ mới hết ân hận và yên lòng được.

-  Dạ! Con tính chuyến này con sẽ hợp tác với cậu để mở thêm một đại lí có bán các máy móc dụng cụ có liên quan đến cà phê như máy lọc quả, máy sấy, máy đánh cỏ, máy xay, máy bơm... Hàng năm, vừa tiện mở rộng làm ăn vừa ở gần chỗ  mẹ con nó để thăm nom thằng bé và …chờ mẹ nó thay đổi.

- Thế nếu chị ấy vẫn không chấp thuận anh thì sao? Bà Cán từ trong buồng nói vọng ra.

-  Thì…Con đành chịu chứ sao? Sau này thế nào không biết, chứ hiện tại con cũng ngại chuyện vợ con lắm. Cơ bản nhất là con phải tạo dựng cơ sở làm ăn đã, rồi nuôi con. Con tin cô ấy sẽ nghĩ lại…

Cán ra đóng cánh cổng lại. Mảnh trăng non đầu tháng như cặp mắt khép hờ, nghiêng nghiêng trên bầu trời mịn màng, lấm tấm những vì sao xa xăm. Tự nhiên Cán thấy nhớ ánh mắt đắm đuối của Vi nhìn anh hôm nào.

“ Vi ơi! Anh sẽ chờ em nghĩ lại. Về với anh và con, em nhé!”