SỐ 260 - tác giả ĐÀO MẠNH LONG

HÀNG RÂM BỤT TRƯỚC NGÕ

  Tản văn

Tuổi thơ tôi gắn liền với hàng cây râm bụt xanh rì cần mẫn chạy dọc theo con ngõ nhỏ quanh co. Để giờ đây trong tôi có một mảng màu nhớ biêng biếc mang tên loài cây ấy. Loài cây bốn mùa xanh lá mặc cho gió mùa se sắt, mưa bão dầm dề hay nắng chao chát nắng. Râm bụt như một cô gái quê chân chất, lam lũ. Mang trong mình cả một sức sống tiềm tàng, chỉ cần một cành cây khẳng khiu sần sùi găm xuống đất là sẽ đâm chồi tốt tươi chẳng cần đến bàn tay chăm sóc.

Tôi nhớ như in một chiều, bà ngồi bện chổi bên bậu cửa, còn lũ trẻ chúng tôi ngồi xúm xít nghe bà kể sự tích hoa râm bụt. “Ở mảnh đất Ấn Độ xa xôi, có hai chị em Nađi và Naban mồ côi cha mẹ sống nương tựa vào nhau trong một ngôi làng nhỏ. Naban bị liệt cả hai chân, cô bé ao ước có đôi chân khỏe mạnh để được tung tăng chạy nhảy. Nađi quyết định rời khỏi làng đến miền đất của những ước mơ để xin các thần ban cho Naban đôi chân. Em đi mãi, đi mãi. Đôi chân bé bỏng phồng rộp cả lên. Nhưng thương đứa em gái tội nghiệp, Nađi lại cố gắng lê từng bước chân mệt mỏi. Em kiệt sức, thiếp đi dưới một gốc cây bên đường. Lúc tỉnh dậy, Nađi thấy một cụ già râu tóc bạc phơ ngồi cạnh. Ông cụ mặc một chiếc áo đỏ rực như mặt trời hoàng hôn. Nađi kể câu chuyện của mình cho cụ già nghe. Nghe xong, ông cụ đặt một bàn tay lên đầu Nađi và nói: “Ông có thể chữa lành chân cho em cháu. Nhưng khi chân Naban khỏi bệnh thì chính đôi chân của cháu sẽ không còn đi lại được nữa”. Vì thương em, Nađi gật đầu không một chút lưỡng lự. Chiếc áo đỏ đã biến thành chiếc dù biết bay đưa hai ông cháu về nhà. Ông cụ chữa lành chân cho Naban, cảm động trước tình cảm của hai chị em ông không nỡ lấy mất đôi chân khỏe mạnh của Nađi. Quá vui sướng, hai chị em ôm chầm lấy nhau và nhảy múa. Ông lão mỉm cười rồi biến mất chỉ để lại chỗ mình đứng một hàng cây mát xanh. Từ kẽ lá xanh mướt nở ra những bông hoa 5 cánh đỏ thắm. Mỗi bông hoa giống như một chiếc ô nhỏ. Hàng cây xòa cành che bóng mát cho hai em nô đùa.” Khi bà vừa dứt lời, cả lũ chúng tôi kéo nhau chạy ùa ra ngõ, những đôi mắt tròn to đen lay láy ngó nghiêng ngắm nghía rặng râm bụt không biết chán như thể nó vừa bước ra từ câu chuyện cổ tích của bà.

Trưa hè, nắng như gã đàn ông bực dọc gắt gỏng đổ lửa xuống sân, bầu trời trong leo lẻo, xanh như chưa từng được xanh, vườn cây uể oải mệt mỏi bởi cái oi nồng như đặc quánh vào không gian, chẳng buồn khẽ rung rinh. Nhưng không thể ngăn được lũ trẻ chúng tôi trèo cổng trốn bố mẹ đi chơi. Cả lũ đầu trần chân đất xúm vào rặng râm bụt bắt sâu làm mồi câu cá. Phải tinh mắt và tỉ mỉ để tìm trong cả rừng lá những chiếc lá cuộn tròn lại như cuộn chiếu, ấy là tổ sâu. Bứt những chiếc lá ấy tách nhẹ nhàng theo nếp lá cuộn và nhón tay bắt chú sâu đang nằm ngủ say giấc ban trưa bỏ vào chiếc vỏ hộp kẹo. Một chú sâu, hai chú sâu, ba chú sâu, bốn chú sâu, năm, sáu,… cứ thế, cứ thế, chiếc hộp đầy dần những chú sâu màu xanh nõn ngọ nguậy, ngọ nguậy trông đến ngộ. Đến khi một đứa lên tiếng: “Đủ mồi rồi đấy, đi câu thôi!” là cả lũ tíu tít kéo nhau đến bên bờ hồ. Mặt hồ loang loáng nắng, lững lờ vài cánh bèo trôi lạc. Thi thoảng có vài chú cá cờ khẽ quẫy nước tí tách. Chúng tôi buộc chú sâu vào một đầu sợi chỉ còn đầu kia buộc vào một thanh tre nứa, hay cành cây khẳng khiu, khúc củi sần sùi làm cần câu. Thả câu. Nước sóng sánh, làm chao nghiêng cả bầu trời dưới ao. Ngồi xổm chống tay lên cằm, xuỵt, chẳng đứa nào bảo đứa nào, đều im phăng phắc dán mắt vào miếng phao làm bằng cuống bèo tây xôm xốp nổi lềnh phềnh. Cây bưởi dang rộng vòng tay che mát cho chúng tôi. Những con nắng nghịch ngợm nhảy nhót chuyền từ cành này sang cành nọ, chui qua kẽ lá nhảy tót lên vai, lên tóc của lũ trẻ hay xòe bông hoa nắng trên mặt đất.

Từ các cành cây khẳng khiu đỏ tía, những đóa hoa râm bụt đu mình rủ xuống như những chiếc đèn lồng. Mùa hoa thắp lửa, cả con ngõ nhỏ nhà tôi đỏ rực. Năm cánh hoa mỏng manh mềm mịn như nhung, nhụy hoa vươn ra kiêu hãnh đội trên đầu một chiếc vương miện màu nắng. Còn những nụ hoa chúm chím đỏ như đôi môi thiếu nữ tuổi trăng tròn. Đó là cả một thiên đường cho lũ trẻ chúng tôi. Chúng tôi có thể nghĩ ra đủ trò với những đóa hoa ấy. Lũ con gái thì hái lá râm bụt làm tiền chơi bán đồ hàng. Còn tụi con trai thì bứt cánh hoa dán lên má, lên trán, mũi, miệng… dọa đuổi nhau hò la ầm ĩ vang động cả một góc xóm nhỏ. Những đóa hoa râm bụt đỏ tươi còn được kết thành vòng hoa đội đầu rồi một thằng nhóc chân đất, quần áo lấm lem đất cát sẽ trịnh trọng đội vòng hoa ấy lên đầu một con bé tóc tết đuôi sam. “Chú rể” dắt tay “cô dâu” đi trước, cả lũ vừa tung tăng chạy xung quanh vừa hát bài đồng dao theo nhịp vỗ tay:

“Cô dâu chú rể

Đội rế lên đầu

Đi qua đầu cầu

Đánh rơi nải chuối…”

      Giờ đây, những bức tường vôi trắng thay thế dần cho hàng rào râm bụt để rồi màu lá xanh, màu hoa đỏ ấy đã trở thành những gam màu nỗi nhớ trong tôi.